Trung Quốc mới đây tuyên bố sẽ tài trợ cho Cộng đồng Kinh tế Tây Phi (ECOWAS) 31,6 triệu USD để xây dựng trụ sở mới tại Thủ đô Abuja của Nigeria.

Theo CNN, Chủ tịch ECOWAS Jean-Claude Brou đã gửi lời cảm ơn Trung Quốc và khẳng định cam kết thúc đẩy hợp tác trong tương lai giữa ECOWAS và Bắc Kinh. Trong một thông cáo báo chí, ông Brou cho rằng nhu cầu xây dựng trụ sở mới cho ECOWAS là cần thiết do số lượng nhân viên ngày một gia tăng. Tuy nhiên, giới phê bình đặt nghi vấn đối với động thái này của Trung Quốc khi mà nó được cho giúp đặt Bắc Kinh vào vị trí trung tâm chính trị của Tây Phi. ECOWAS được thành lập năm 1975 với mục tiêu thúc đẩy hội nhập kinh tế và tương trợ lẫn nhau tại Tây Phi. 

Động thái trên của Trung Quốc được đưa ra sau khi một báo cáo đăng tải trên tờ Le Monde (Pháp) hồi đầu năm nay tố Bắc Kinh do thám Liên minh châu Phi (AU) thông qua các hệ thống máy tính mà nước này giúp AU lắp đặt. Trích dẫn các nguồn tin ẩn danh, Le Monde nói rằng dữ liệu được truyền từ các hệ thống máy tính của AU ở Ethiopia tới các máy chủ ở Thượng Hải. Bộ Ngoại giao Trung Quốc và AU ngay lập tức gọi báo cáo của Le Monde là “những cáo buộc vô căn cứ”.

Trụ sở AU tại Addis Ababa do Trung Quốc tài trợ. Ảnh: CNN

Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc xây dựng miễn phí các tòa nhà ngay ở trung tâm chính trị của châu Phi. Trước đó, Bắc Kinh trong năm 2012 đã tài trợ xây dựng trụ sở AU cực kỳ hiện đại tại Thủ đô Addis Ababa của Ethiopia. Với mức đầu tư 200 triệu USD, đây là dự án hỗ trợ xây dựng lớn nhất của Trung Quốc kể từ những năm 1970. Hồi năm ngoái, Trung Quốc cũng đã tài trợ hoàn toàn kinh phí xây trụ sở quốc hội cho CH Congo ở Thủ đô Brazzaville, trị giá lên tới 58 triệu USD. Hơn thế nữa, Tổng thống Sierra Leone Ernest Bail Koroma năm 2016 khẳng định Trung Quốc đã đồng ý xây dựng trụ sở 6 tầng cho đảng Đại hội Toàn dân cầm quyền của ông ở Thủ đô Freetown. 

“Rõ ràng, bản thân việc tài trợ cho ECOWAS không có nghĩa là Trung Quốc sẽ mở rộng ảnh hưởng của mình. Song, đó là một tín hiệu cho thấy Trung Quốc đang đưa mình vào vị trí một người bạn đáng tin cậy của các tổng thống châu Phi. Điều này sẽ tạo ra được sức ảnh hưởng đối với mọi quyết định, không có chuyện quà biếu không” - Ian Taylor, chuyên gia về quan hệ quốc tế và kinh tế học chính trị châu Phi tại Đại học St Andrews (Scotland), nhận định. Chẳng hạn, châu Phi từ lâu được coi là một “chiến trường” giữa Trung Quốc đại lục và Đài Loan. Bắc Kinh cung cấp viện trợ và ký các thỏa thuận kinh tế với những nước không công nhận Đài Bắc về mặt ngoại giao. Cho nên hiện chỉ có Burkina Faso và Swaziland chính thức công nhận Đài Loan. 

Một nghiên cứu của AidData, tổ chức chuyên theo dõi quá trình viện trợ phát triển quốc tế, cho thấy quy mô viện trợ của Trung Quốc ngày càng gia tăng, trong đó ít nhất 70% viện trợ nước ngoài của Trung Quốc chảy về châu Phi trong giai đoạn 2000-2014. Theo nghiên cứu, “viện trợ của Trung Quốc đã cải thiện tăng trưởng kinh tế nước sở tại” nhưng phần lớn viện trợ của Bắc Kinh là ít hiệu quả và có thể làm suy yếu các nỗ lực của phương Tây trong việc sử dụng nguồn viện trợ để thúc đẩy dân chủ và cải cách chính trị tại thời điểm Mỹ cắt giảm các nguồn viện trợ nước ngoài.

TRÍ VĂN