Denny Tamaki, con trai một quân nhân Mỹ, có thể sẽ trở thành rào cản mới nhất cho những nỗ lực của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong việc duy trì quan hệ với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

 Hai ứng viên Tamaki (trái) và Sakima. Ảnh: Kyodo

Trong 2 thập niên qua, Tokyo gặp khó trong việc xây dựng căn cứ mới cho Thủy quân lục chiến Mỹ ở tỉnh Okinawa do vấp phải sự phản đối quyết liệt của người dân địa phương. Họ tố các căn cứ quân sự của Mỹ gây ra tình trạng tội phạm, tiếng ồn, tai nạn máy bay và ô nhiễm. Mặc dù chỉ chiếm 0,6% diện tích Nhật Bản, nhưng Okinawa có hơn 1,4 triệu người sinh sống và năm ngoái còn chào đón nhiều du khách hơn cả Hawaii của Mỹ. Người dân trên đảo thắc mắc tại sao Okinawa, tỉnh nghèo nhất Nhật Bản, lại là nơi đồn trú của gần phân nửa trong tổng số 50.000 binh sĩ Mỹ đóng quân tại xứ sở hoa anh đào.

Tâm điểm của cuộc tranh cãi là kế hoạch di dời căn cứ không quân Futenma từ trung tâm thành phố Ginowan thuộc Okinawa đến một khu vực ít dân hơn. Tokyo đã “bật đèn xanh” cho việc xây dựng các đường băng mới trên phần đất được cải tạo tại quận Henoko của thành phố Nago, nơi sẽ đặt căn cứ mới của Futenma. Nhưng đến năm 2016, Thủ tướng Abe đồng ý ngừng phát triển dự án trên để kết thúc “cuộc chiến” với chính quyền địa phương và dân chúng.

Cơ hội cho chính quyền trung ương khi tỉnh trưởng Okinawa Takeshi Onaga với quan điểm phản đối căn cứ Mỹ qua đời vì bệnh ung thư hồi tháng 8, buộc phải bầu cử sớm hơn dự kiến. Nhưng ông Tamaki lại nổi lên là một ứng viên chạy đua đến chiếc ghế tỉnh trưởng trong cuộc bỏ phiếu hôm nay 30-9. Nếu đắc cử, nhân vật 58 tuổi này tuyên bố sẽ ngăn chặn kế hoạch xây dựng đường băng mới. Tamaki, người mang hai dòng máu Mỹ- Á đầu tiên (cha là người Mỹ, mẹ công dân Okinawa) được bầu vào Hạ viện Nhật Bản, cho rằng gốc gác của ông có thể giúp thương lượng với chính quyền Washington về kế hoạch tái bố trí căn cứ quân sự. Giống như nhiều người dân Okinawa, Tamaki muốn dời căn cứ này ra khỏi tỉnh hoặc thậm chí là ra nước ngoài. Nghị sĩ đảng Tự do này được hậu thuẫn bởi phong trào All Okinawa, liên minh đảng Cộng sản Nhật Bản, đảng Dân chủ Xã hội, các liên đoàn lao động và doanh nghiệp vốn đứng về phía cố tỉnh trưởng Onaga, người từng giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử năm 2014.

Ở chiều ngược lại, Atsushi Sakima, đối thủ của Tamaki, nhận được sự ủng hộ của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của ông Abe và đảng Komeito liên minh trong quốc hội. Bước đi của LDP là nhằm phá vỡ thế bế tắc xung quanh căn cứ không quân cũng như thúc đẩy quan hệ quân sự với Washington, trong bối cảnh lo ngại về sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Nhật phụ thuộc vào “chiếc ô hạt nhân” của Mỹ và xem đây là thành phần chủ chốt đối với an ninh quốc gia nước này. “Họ lo ngại nhà lãnh đạo nóng tính như ông Trump có thể ra lệnh rút toàn bộ lính thủy đánh bộ khỏi Nhật Bản nếu dự án không tiến triển”- Hiroshi Meguro tại Viện Nghiên cứu Okinawa thuộc Đại học Hosei nhận định. Okinawa được mô tả là “biểu tượng lớn nhất” của liên minh Mỹ- Nhật. Trong trường hợp liên minh của Thủ tướng Abe đánh bại Tamaki, việc xây dựng căn cứ có thể tăng tốc.

Tuy nhiên, tỷ lệ ủng hộ Tamaki và Sakima đang ngang nhau, theo thăm dò của báo Yomiuri hồi cuối tuần qua. Trong khi đó, các cuộc thăm dò khác lại cho thấy đa số người dân Okinawa quay lưng kế hoạch tái bố trí căn cứ quân sự Mỹ. Đơn cử là theo khảo sát của nhật báo Asahi Shimbun, 63% người ở Okinawa được hỏi phản đối chính sách của nội các Nhật Bản về căn cứ quân sự của Mỹ, trong khi chỉ có 14% ủng hộ.

  THANH BÌNH (Theo Bloomberg, NY Times)