Lần đầu tiên trên thế giới, một bé gái ở Anh chào đời không mang gien ung thư vú do đã được lọc bỏ ngay từ giai đoạn phôi thai. Điều này có nghĩa, khi trưởng thành em sẽ không mắc ung thư vú do di truyền như ba thế hệ bên nội. Tuy nhiên, thành tựu y học này đang gây ra không ít tranh cãi.

Em bé không mang gien BCRA1 gây ung thư vú được sinh ra cuối tuần qua. Thành tựu của Bệnh viện Đại học Luân Đôn được cho sẽ giúp gia đình bên nội bé chặn đứng căn bệnh ung thư vú di truyền từng làm chết bà cố nội, bà nội, bà cô (hiện cô của bé cũng mắc ung thư vú). Thành công này còn mang đến hy vọng cho những cặp không dám có con do gia đình (bên vợ hoặc chồng) có tiền sử mắc những bệnh di truyền hiểm nghèo.

Với kỹ thuật kiểm tra gien, trẻ sinh ra nhờ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm sẽ khỏe mạnh hơn. Ảnh: Getty

Theo thống kê, những bé gái chào đời mang gien BRCA1 (hoặc BRCA2) đột biến có đến 50%-85% nguy cơ mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng. Đầu năm ngoái, mẹ của bé gái kể trên (đề nghị không nêu danh tính) quyết định nhờ đến kỹ thuật Preimplantation Genetic Diagnosis (PGD – tạm dịch Chẩn đoán gien trước khi cấy phôi) sau khi được biết tất cả phụ nữ bên chồng đều mắc ung thư vú do di truyền gien BRCA1.

Ứng dụng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm, các bác sĩ đã tạo ra 11 phôi từ trứng và tinh trùng của vợ chồng người phụ nữ 28 tuổi trên, trong đó 6 mang gien BRCA1 và 3 bị dị tật di truyền nên bị loại bỏ. Hai phôi còn lại được cấy vào cơ thể người mẹ, và một đã phát triển thành bào thai. Paul Serhaul, trưởng khoa hỗ trợ thụ thai của Bệnh viện Đại học Luân Đôn cho biết giới tính của đứa bé là ngẫu nhiên chứ không phải là kết quả của việc chọn lựa. Ngay cả khi ông và các đồng nghiệp có cố tình chọn phôi nam thì cũng không thể loại bỏ được gien BRCA1 bởi bé trai vẫn có thể mang gien này và di truyền cho các thế hệ về sau.

Theo bác sĩ Paul, đứa bé được sinh tự nhiên và sức khỏe hiện rất tốt. Khi trưởng thành, nó chắc chắn sẽ không mắc bệnh ung thư vú hoặc buồng trứng do gien BRCA1 gây ra. Tuy nhiên, em vẫn có khả năng bị ung thư vú do các yếu tố môi trường và di truyền khác. Bác sĩ Paul nói thêm đây là lần đầu tiên, PGD được dùng để ngăn chặn chu kỳ di truyền ung thư vú trong dòng tộc.

Tuy nhiên, sự ra đời của “đứa bé miễn dịch ung thư vú” (từ dùng của báo chí Anh) đang làm gia tăng lo ngại về khuynh hướng sinh con “theo ý muốn” (y học gọi là “designer baby” – đứa bé được sinh ra có sự can thiệp của kỹ thuật tuyển chọn gien nhằm kết hợp những chất liệu di truyền tối ưu của bố mẹ). Với kỹ thuật “designer baby”, trẻ chào đời sẽ có mang những đặc điểm hình thể (màu tóc, màu mắt...) và năng khiếu bẩm sinh (chỉ số thông minh, giỏi thể thao...) theo ý muốn của song thân.

Bà Josephine Quintavalle, đồng sáng lập Hội phê bình Đạo đức sinh sản Anh, cho rằng thay vì triệt tiêu những phôi mang gien ung thư vú, các nhà khoa học nên tìm cách chữa trị căn bệnh chết người này. “Đây đơn giản là sát hại sinh mạng”. Tuy nhiên, theo bác sĩ Paul, việc ứng dụng PGD để tầm soát gien ung thư vú ở phôi thai cũng tương tự như kỹ thuật tầm soát những chứng bệnh như Hội chứng Down ở bào thai từ 12 tuần tuổi trở lên. “Điểm khác biệt là người mẹ sẽ dễ chấp nhận bỏ đi một nhóm tế bào phôi mắc bệnh hơn là một bào thai đã tượng hình đầy đủ”, bác sĩ Paul nói.

Cùng quan điểm bác sĩ Paul, Peter Braude, một trong những chuyên gia hàng đầu ở Anh về xét nghiệm gien phôi thai, nhấn mạnh lợi ích của PGD. Ông cho rằng kỹ thuật này trên thực tế giúp giảm thiểu tình trạng nạo phá thai bởi nó được thực hiện trên tế bào phôi 3 ngày tuổi. “Không thể so sánh 8 tế bào với một phôi thai hoặc một đứa trẻ”, bác sĩ Braude nói.

SONG NGỌC & THÁI AN
(Theo Telegraph, Daily Mail, CNN)