Quan sát tinh trùng dưới kính hiển vi.

* 94,41 % trường hợp có bất thường tinh trùng

Tại IVF Mekong, Bệnh viện Phụ sản Quốc tế Phương Châu, kết quả khảo sát chất lượng tinh trùng nam giới tại TP Cần Thơ và các tỉnh ĐBSCL trên 1.252 cặp vợ chồng đến khám hiếm muộn, có đến 94,41% trường hợp có bất thường tinh trùng. Trong đó bất thường về hình dạng tinh trùng chiếm 63,11% (theo tiêu chuẩn WHO 2010). Theo một khảo sát năm 2012 do khoa Y, Đại học Quốc gia TPHCM thực hiện có tới 85,44% các cặp vợ chồng khám hiếm muộn có bất thường về tinh trùng.

Thông thường, mỗi lần người nam xuất tinh sẽ có hai phần, phần dịch lỏng được gọi là tinh tương và tinh trùng (thường chỉ quan sát được dưới kính hiển vi). Tinh dịch đồ là xét nghiệm cơ bản giúp cung cấp những thông tin chi tiết về tinh trùng trong tinh dịch của nam giới. Các thông tin này thường tập trung vào số lượng, khả năng di chuyển cũng như hình dạng của tinh trùng.

Để có được mẫu xét nghiệm chính xác nhất, nên kiêng không quan hệ vợ chồng từ 2-7 ngày trước đó. Nếu lấy sớm hơn hai ngày thì tinh trùng có thể chưa được sản xuất kịp. Nếu thời gian kiêng giao hợp quá lâu (> 7 ngày) thì số lượng tinh trùng có thể nhiều hơn nhưng khả năng di chuyển sẽ giảm và số tinh trùng chết cũng cao hơn. Cách lấy mẫu tốt nhất là phương pháp lấy bằng tay như thủ dâm và xuất tinh trực tiếp vào lọ chuyên dùng (do cơ sở y tế cung cấp). Không nên giao hợp giữa chừng và xuất tinh vào lọ vì có thể làm mất phần tinh dịch ban đầu (thường có số lượng tinh trùng cao nhất) cũng như mẫu tinh dịch có thể nhiễm một số vi khuẩn trong cửa mình của người vợ, làm ảnh hưởng kết quả. Tinh dịch nên được lấy tại cơ sở y tế, tuy nhiên, trong một số trường hợp, người chồng có thể lấy tinh trùng tại nhà, cho vào lọ và đem đến cơ sở y tế trong vòng 1 tiếng sau đó.

Các bất thường về tinh trùng có thể xuất hiện một cách đơn lẻ hay kết hợp cả ba yếu tố (tinh trùng ít, yếu, dị dạng). Các bất thường về tinh trùng nêu trên có thể do một hay nhiều nguyên nhân như: bệnh lý thực thể (tinh hoàn ẩn, chấn thương tinh hoàn…); rối loạn hoạt động nội tiết, bệnh lý miễn dịch, di truyền… hay cũng có thể do ảnh hưởng của lối sống, nghề nghiệp; rối loạn cương (dương vật không cương được, dẫn đến không xuất tinh), không xuất tinh hay xuất tinh ngược dòng. Nguyên nhân có thể là một số bệnh lý nội khoa (tiểu đường, cao huyết áp…) hay tiền căn phẫu thuật niệu khoa; các sang chấn tâm lý; lối sống, nghề nghiệp hay thói quen sinh hoạt cũng ảnh hưởng việc sản xuất và chất lượng tinh trùng như: rượu bia, thuốc lá, mặc quần lót bó sát, quan hệ tình dục bừa bãi, tiếp xúc chất độc hại…

* Ý nghĩa của tinh dịch đồ

Có nhiều chuẩn để đánh giá một tinh dịch. Tuy nhiên, hiện nay, các trung tâm điều trị vô sinh đều dựa trên tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới. Một tinh dịch đồ được gọi là bình thường khi cả ba chỉ số tổng số tinh trùng, di động tiến tới (PR) và hình dạng bình thường đạt chuẩn. Trong trường hợp không tìm thấy tinh trùng trong tinh dịch, người nam được chẩn đoán là vô tinh.

Nhìn chung, tinh dịch đồ đóng vai trò quan trọng và góp phần không nhỏ trong quyết định phương pháp điều trị hiếm muộn-vô sinh cho một cặp vợ chồng. Một điểm cần lưu ý là các chỉ số tinh dịch đồ chỉ có ý nghĩa tiên đoán khả năng sinh sản của nam giới là cao hay thấp, hoàn toàn không cho phép kết luận vô sinh hay không (trừ trường hợp không tinh trùng). Trong trường hợp người vợ trẻ tuổi, buồng trứng hoạt động bình thường và hai vòi trứng thông, nếu tinh trùng bình thường hay bất thường nhẹ thì có thể can thiệp bằng cách hướng dẫn quan hệ tự nhiên hay bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Nếu tinh trùng bất thường nặng, có thể phải can thiệp bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm. Người nam nên khám Nam khoa để được chẩn đoán và điều trị thích hợp. Trong trường hợp không tìm được nguyên nhân chính xác về bất thường tinh trùng, việc tránh những yếu tố làm ảnh hưởng đến việc sản xuất và chất lượng tinh trùng là điều nên làm như hiệu chỉnh lại lối sống, xây dựng thói quen sống lành mạnh. Ngoài ra, bác sĩ có thể cho dùng một số thuốc giúp cải thiện việc sản xuất tinh trùng của tinh hoàn nếu cần thiết.

Huệ Hoa (lược ghi)