HẠNH NGUYÊN (Theo Bloomberg, Reuters)

Ông Luiz Inacio Lula da Silva vừa tái đắc cử tổng thống Brazil trong một màn trở lại đầy kịch tính của chính khách cánh tả từng phải ngồi tù vì cáo buộc tham nhũng.

Ông Lula (giữa) phát biểu mừng chiến thắng tại Sao Paulo, Brazil. Ảnh: AP

Theo kết quả kiểm phiếu bầu cử vòng hai công bố ngày 31-10, ông Lula, ứng viên của đảng Lao động (PT), đã đánh bại đương kim Tổng thống Jair Bolsonaro với khoảng cách chưa tới 2% (50,9% số phiếu so với 49,1%), qua đó đắc cử ghế lãnh đạo Brazil nhiệm kỳ thứ ba. Kết quả này đánh dấu lần đầu tiên một tổng thống đương nhiệm ở Brazil thất bại trong nỗ lực tái đắc cử. Ông Lula sẽ nhậm chức tổng thống vào ngày 1-1-2023.

Trong bài phát biểu sau khi giành chiến thắng, ông Lula đã đề cập vấn đề bình đẳng giới, bình đẳng sắc tộc, cũng như sự cấp thiết của các nỗ lực ứng phó cuộc khủng hoảng lương thực đang ảnh hưởng tới 33,1 triệu người tại Brazil. Tổng thống đắc cử cam kết sẽ nỗ lực vì sự thịnh vượng của toàn bộ 215 triệu người dân Brazil, chứ không chỉ những cử tri đã bỏ phiếu ủng hộ ông.

Trong chiến dịch tranh cử tập trung vào những thành tựu trong quá khứ, chính trị gia 77 tuổi đã cam kết đưa nền kinh tế đất nước quay lại thời kỳ tăng trưởng và triển khai các chính sách xã hội từng giúp hàng triệu người Brazil thoát khỏi nghèo đói khi ông nắm quyền 2 nhiệm kỳ trong giai đoạn 2003-2010. Ông chính là tác giả khởi xướng và thúc đẩy nhiều chương trình phúc lợi xã hội giúp hơn 20 triệu người thoát cảnh đói nghèo cùng cực, tầng lớp trung lưu đã lần đầu tiên vượt ngưỡng 50% dân số.

Chiến thắng của ông Lula như một lời quở trách đối với 4 năm cầm quyền của ông Bolsonaro. Làn sóng COVID-19 đã khiến xã hội Brazil chao đảo khi chính quyền không đưa ra được những chính sách y tế và xã hội hiệu quả, dẫn tới nước này trở thành một trong những quốc gia có số ca nhiễm bệnh và tử vong cao nhất thế giới (gần 35 triệu ca nhiễm với 700.000 người chết). Tác động của đại dịch còn làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề nhức nhối trong xã hội Brazil khi mà số người thất nghiệp, làm việc bán thời gian hoặc đang tìm kiếm việc làm đã tăng vọt lên 27 triệu người, trong khi có khoảng 36 triệu người làm việc trong các lĩnh vực phi chính thức với mức lương thấp, không được hưởng bất kỳ một chính sách bảo trợ xã hội nào.

Mặc dù giành thắng lợi, giới phân tích nhận định tổng thống tiếp theo của Brazil sẽ đối mặt với một đất nước đang chia rẽ và Quốc hội mâu thuẫn. “Thách thức cho ông Lula trong điều hành đất nước còn lớn hơn thách thức giành chiến thắng trong cuộc bầu cử”, Carolina Botelho, nhà khoa học chính trị tại Ðại học Sao Paulo, đánh giá. Xã hội nước này đang bị phân rẽ và đặc biệt là việc đảng Tự do cực hữu của ông Bolsonaro hiện là lực lượng chiếm ưu thế lớn nhất tại Quốc hội. Trong bối cảnh đó, nhiều khả năng ông Lula sẽ phải thương lượng với các lực lượng trung hữu trong cơ quan lập pháp nếu muốn được thông qua các chính sách và đạo luật mới phục vụ cho công cuộc phát triển đất nước.

“Thủy triều hồng” mới

Các lãnh đạo “thủy triều hồng” của Mỹ Latinh, bao gồm Tổng thống Colombia Gustavo Petro, đã gửi thông điệp chúc mừng ông Lula đắc cử tổng thống Brazil. Thắng lợi của ông Lula tiếp nối xu hướng chiến thắng của các ứng cử viên cánh tả tại Nam Mỹ trong 18 tháng qua, nổi bật nhất là ở Chile, Colombia và Peru, nơi các cử tri đã trừng phạt những nhà lãnh đạo lèo lái đất nước trong đợt bùng phát của đại dịch COVID-19. “Thủy triều hồng” lần đầu được mô tả khi làn sóng các chính phủ cánh tả trỗi dậy hồi đầu thập niên 2000, bắt đầu với trường hợp của nhà lãnh đạo Hugo Chavez tại Venezuela, ông Evo Morales tại Bolivia và cả ông Lula.