Cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak đã trở thành thủ tướng Anh trẻ nhất trong hơn 2 thế kỷ qua, với nhiệm vụ trước mắt là lèo lái đất nước vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế.

Ông Rishi Sunak (giữa) vẫy tay sau khi trở thành lãnh đạo mới của đảng Bảo thủ. Ảnh: AP

Trước đó, việc cựu Thủ tướng Boris Johnson rồi Chủ tịch Hạ viện Penny Mordaunt lần lượt rút khỏi cuộc đua tranh vị trí kế nhiệm Thủ tướng Liz Truss đã giúp ông Sunak là người duy nhất hợp lệ thành tân lãnh đạo đảng Bảo thủ cầm quyền. 

Thủ tướng người da màu đầu tiên tại Anh

Ông Sunak được Vua Charles III bổ nhiệm làm thủ tướng tiếp theo của đất nước vào ngày 25-10 và được yêu cầu thành lập chính phủ mới. Ở tuổi 42, ông Sunak là thủ tướng trẻ tuổi nhất của Anh trong hơn 200 năm và là thủ tướng gốc Ấn đầu tiên. Ông Sunak cũng sẽ là thủ tướng thứ năm của xứ sương mù trong 6 năm và là người thứ ba trong chưa đầy 2 tháng qua.

Sinh năm 1980 tại Southampton, ông Sunak là con cả trong gia đình có 3 người con với cha mẹ là người gốc Punjab, Ấn Độ. Tân thủ tướng Anh từng theo học triết học, chính trị và kinh tế tại Đại học Oxford (Anh). Sau khi hoàn thành chương trình thạc sĩ quản trị kinh doanh tại Đại học Stanford (Mỹ), ông Sunak làm việc cho Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs với vai trò chuyên gia phân tích. Ông chuyển sang làm việc cho các quỹ đầu cơ vào năm 2006 và 3 năm sau, ông rời đi để đồng sáng lập một quỹ đầu cơ mới.

Năm 2015, ông Sunak gia nhập Hạ viện với tư cách nghị sĩ đại diện khu vực Richmond ở hạt Bắc Yorkshire. Đầu năm 2018, ông Sunak được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Nhà ở. Sau khi Thủ tướng Theresa May từ chức, ông đã ủng hộ ông Boris Johnson lên làm thủ tướng. Ông Sunak trở thành cánh tay phải của Bộ trưởng Tài chính Sajid Javid trước khi lên thay thế vị này vào tháng 2-2020.

Trên cương vị Bộ trưởng Tài chính, ông Sunak đã lèo lái nền kinh tế lớn thứ 6 thế giới vượt qua đại dịch COVID-19, giành được nhiều lời khen ngợi vì nhanh chóng triển khai các chương trình hỗ trợ trị giá hàng tỉ bảng Anh để duy trì việc làm và hoạt động kinh doanh trong suốt 18 tháng phong tỏa ở Anh. Đến tháng 7 năm nay, ông bất ngờ từ chức bộ trưởng tài chính, dẫn đến phản ứng dây chuyền với hàng loạt thành viên nội các khác ra đi, cuối cùng buộc ông Johnson phải rời nhà số 10 Phố Downing.

Tháng rồi, ông Sunak nhảy vào cuộc đua để trở thành người kế nhiệm ông Johnson nhưng thất bại trước bà Liz Truss. Thủ tướng Truss tuần rồi đã tuyên bố từ chức sau hàng loạt tranh cãi và sai lầm liên quan đến kế hoạch cắt giảm thuế, khiến thị trường tài chính hỗn loạn, đúng như cảnh báo của ông Sunak.

Nhiều bài toán khó chờ ông Sunak

Tuy được ca ngợi là “một tay chèo vững chắc về kinh tế”, tân Thủ tướng Sunak sẽ phải đối mặt hàng loạt thách thức, bao gồm vực dậy nền kinh tế đang trên đà rơi vào suy thoái giữa lúc giá năng lượng, thực phẩm tăng vọt.

“Không còn nghi ngờ gì nữa, chúng ta đang đối mặt với các thách thức kinh tế khổng lồ. Chúng ta giờ đây cần sự ổn định và đoàn kết”, ông Sunak phát biểu sau khi được tuyên bố sẽ trở thành tân Thủ tướng Anh. Trong chiến dịch tranh cử vài tháng trước, ông phản đối kế hoạch đi vay để giảm thuế của bà Truss. Ông Sunak cho rằng lạm phát là vấn đề cần giải quyết trước giảm thuế. Hiện tại, lạm phát của Anh là 10,1%.

Chính sách tài khóa thận trọng của ông Sunak cũng sẽ giảm sức ép tăng lãi suất lên Ngân hàng Trung ương Anh. Dù vậy, triển vọng kinh tế Anh cũng không mấy sáng sủa. Ông Sunak có thể phải đối mặt với tình trạng lạm phát tăng nhanh hơn lương và nguy cơ suy thoái kéo dài trong một năm. Trong giai đoạn đầu nhiệm kỳ, ông có thể chứng kiến các cuộc đình công của công nhân Anh, đồng thời phải cân nhắc có nên cắt điện khi Nga đang giảm khí đốt bán cho châu Âu. Song song đó, nội bộ đảng Bảo thủ gần đây cũng xuất hiện sự chia rẽ về ý thức hệ và người dân Anh ngày càng tức giận về đảng này.

Anh còn đứng trước những vấn đề kinh tế lớn hơn bắt nguồn từ đại dịch, cuộc chiến ở Ukraine và chuyện nước này rời Liên minh châu Âu (Brexit). Ông Sunak là người ủng hộ Brexit mạnh mẽ khi tuyên bố Anh sẽ “tự do hơn, công bằng hơn và thịnh vượng hơn” nếu không còn ở trong khối.

Sở hữu tài sản “khủng”

Tài sản cá nhân của ông Sunak cũng là vấn đề gây chú ý. Năm nay, ông lọt vào danh sách 250 người giàu nhất Vương quốc Anh của tờ Sunday Times. Ông và vợ là bà Akshata Murthy ước tính có tổng tài sản khoảng 730 triệu bảng, gấp đôi khối tài sản 300-350 triệu bảng Anh của Vua Charles III cùng Vương hậu Camilla.

Ông Sunak kết hôn với bà Murthy năm 2009 và có hai con gái. Bà Murthy là con gái của tỉ phú N. R. Narayana Murthy, nhà sáng lập tập đoàn công nghệ Infosys của Ấn Độ. Do là thành viên giàu nhất trong Hạ viện, ông Sunak cũng có thể sẽ gặp khó khi giải thích về quyết định giảm chi tiêu công, khiến cuộc sống của tầng lớp lao động càng khó khăn hơn. Tuy nhiên, tỉ phú Narayana Murthy, người nắm khối tài sản trị giá 4 tỉ bảng, hôm qua cho rằng chàng rể của ông sẽ nỗ lực hết mình vì người dân nước Anh.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)