Bài phát biểu quan trọng của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (ảnh) tại đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa đang vấp phải chỉ trích, thậm chí đối mặt cảnh báo điều tra của phe Dân chủ ở Hạ viện.

Dẫn đầu danh sách diễn giả trong đêm thứ hai của đại hội, Ngoại trưởng Pompeo đã gởi bài phát biểu được ghi hình khi ông đang ở Israel trong khuôn khổ chuyến công du Trung Ðông và Bắc Phi. Bảo đảm không vi phạm quy tắc và đạo đức, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao khẳng định nội dung bài phát biểu được ông Pompeo đưa ra trên tư cách cá nhân và không sử dụng tiền thuế của dân. Một nguồn tin khác nói thêm, quyết định này được cân nhắc kỹ thông qua nhóm luật sư của ông Pompeo, cố vấn pháp lý của Bộ Ngoại giao, Nhà Trắng cũng như ở đại hội.

Tuy nhiên, Chủ tịch Tiển ban Giám sát và Ðiều tra thuộc Ủy ban Ðối ngoại Hạ viện Joaquin Castro dẫn Ðạo luật Hatch nhấn mạnh nguyên tắc quan chức do Thượng viện phê chuẩn không được tham gia hoạt động mang tính đảng phái chính trị. Ông Castro đánh giá hành động của Ngoại trưởng Pompeo là hết sức “bất thường”, “chưa từng có tiền lệ” thậm chí bị xếp vào hành vi bất hợp pháp. Nghị sĩ Dân chủ đại diện bang Texas cho biết tiểu ban Hạ viện sẽ xem xét vấn đề này một cách cẩn thận, rằng người dân Mỹ xứng đáng có được kết quả điều tra đầy đủ.

Những người tiền nhiệm của ông Pompeo như cựu Ngoại trưởng John Kerry, Hillary Clinton, Colin Powell và Condoleezza Rice dù là đảng viên Dân chủ hay Cộng hòa cũng chưa từng tham gia một sự kiện mang tính đảng phái như vậy trong thời gian đảm nhiệm chức vụ. Nhưng với Ngoại trưởng Pompeo, nhiều nhà phê bình nói rằng mọi người có thể thấy rõ mục đích chính trị được thể hiện qua việc ông sử dụng Jerusalem làm địa điểm ghi hình, không chỉ nâng vị thế đồng minh thân cận của Mỹ ở Trung Ðông mà còn giúp tăng phiếu bầu cho Tổng thống Donald Trump - người tự nhận là Tổng thống Mỹ thân nhà nước Do Thái nhất từ trước đến nay.

Ngoài phá vỡ truyền thống tách biệt lãnh đạo an ninh quốc gia và ngoại giao khỏi vấn đề phe phái chính trị, điều khiến nhiều người bất bình là quan chức 56 tuổi còn làm trái những hướng dẫn mà chính ông triển khai cho tất cả phái đoàn ngoại giao Mỹ. Theo đó, Ngoại trưởng Pompeo trong bức điện tín hồi tháng 7 lưu ý các nhân viên cần hạn chế những hoạt động chính trị đảng phái, đặc biệt không đứng về phe nào trong chiến dịch bầu cử tổng thống. Theo lời Chủ tịch Ủy ban Ðối ngoại Hạ viện Eliot Engel, sự kiện lần này tiếp tục chứng minh các quy tắc không áp dụng với Ngoại trưởng Pompeo khi chúng “cản trở lợi ích chính trị của ông ấy và Tổng thống Trump”.

Trước đó, có ý kiến cho rằng Ngoại trưởng Pompeo phát biểu tại đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa ngoài để ủng hộ Tổng thống Trump còn vì mục đích thu hút cử tri cho cuộc đua vào Nhà Trắng của chính bản thân ông vào năm 2024.

Đây không phải lần đầu tiên ông Pompeo trở thành tâm điểm cho những tranh cãi về vấn đề xung đột giữa vai trò người đứng đầu Bộ Ngoại giao và chính trị đảng phái. Hồi đầu năm, ông từng phát biểu tại các hội nghị biểu dương lực lượng phe bảo thủ. Gần đây, vị ngoại trưởng này còn thổi bùng ngọn lửa chia rẽ trong nước với các phát biểu cho rằng giá trị cốt lõi của người Mỹ đang bị tấn công trong bối cảnh làn sóng biểu tình đòi quyền lợi cho cộng đồng người da màu đang lan rộng ở xứ cờ hoa.

MAI QUYÊN (Theo CNN, NYT)