Trong khi căng thẳng ở Biển Đông vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, tình hình tranh chấp trên Biển Hoa Đông cũng đang "nóng" không kém khi Trung Quốc từng bước thúc đẩy chiến lược tăng cường sức mạnh quân sự và chủ nghĩa dân tộc xoáy sâu vào mâu thuẫn lịch sử, làm gia tăng nguy cơ bùng phát xung đột giữa nước này với Nhật Bản.

Trang Foreign Policy trích lời cựu Tư lệnh Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ - Đô đốc Jonathan Greenert nhận định, nguy cơ xung đột trên Biển Hoa Đông đang ở mức "nguy hiểm hơn" so với tranh chấp ở Biển Đông khi Trung Quốc – Nhật Bản tiếp tục "so kè" tiềm lực quân sự trên vùng biển tranh chấp. Trung Quốc đã không ngừng nâng cấp dàn máy bay tuần tra và thường xuyên thực hiện các chuyến bay khiêu khích gần quần đảo Senkaku do Nhật Bản kiểm soát mà Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông. Bắc Kinh cũng đang tiếp tục đầu tư vào hạm đội tàu hoạt động gần khu vực này. Giới quan sát cho biết, số lượng tàu tuần tra của Trung Quốc dù không tăng trong 3 năm qua nhưng Cảnh sát biển Trung Quốc lại là lực lượng có tàu tuần tra lớn nhất thế giới.

Theo thông tin mà Trung Quốc từng công bố, tàu lực lượng hải cảnh nước này triển khai tới quần đảo Senkaku/Điếu Ngư vào năm 2014 có tải trọng trung bình khoảng 2.200 tấn và tăng lên 3.200 tấn vào năm 2015. Ngoài trưng dụng các chiến hạm Hải Quân cũ, Bắc Kinh hiện còn xây dựng đội tàu tuần duyên có khả năng tương tự tàu chiến với vỏ thép và trang bị vũ khí hiện đại. Đáng chú ý trong số này là chiếc Haijing 3901 với lượng giãn nước 12.000 tấn và vận tốc hơn 45 km/h. Haijing 3901 hiện là tàu hải cảnh lớn nhất thế giới, được trang bị pháo hạm siêu tốc 76 mm, 2 pháo hỗ trợ, 2 súng máy phòng không và bãi đáp phục vụ trực thăng vận tải hạng nặng.

Theo chuyên gia Jeffrey Hornung thuộc Quỹ Hòa bình Sasakawa (Nhật Bản), việc Trung Quốc sử dụng tàu Hải quân và vũ trang cho lực lượng Cảnh sát biển là dấu hiệu cho thấy "Bắc Kinh sẵn sàng leo thang căng thẳng với Tokyo trên Biển Hoa Đông". Giáo sư Toshi Yoshihara tại Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ nhận định cán cân quân sự trên biển đang nghiên về phía Trung Quốc. Theo Giáo sư Yoshihara, việc Trung Quốc tăng cường quân sự trên Biển Hoa Đông ngoài thăm dò còn để khiêu khích phản ứng đáp trả từ Nhật Bản.

Về phía Nhật Bản, chuyên gia Gregory Poling thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho biết Tokyo cũng nhận thức rõ nguy cơ Trung Quốc tiến sâu vào Biển Hoa Đông. Tuy nhiên, Giáo sư Yoshihara khẳng định Trung Quốc sẽ "không dễ bắt nạt Nhật Bản" ở Biển Hoa Đông khi mà chính quyền Thủ tướng Shinzo Abe đang cho thấy quyết tâm chống lại tham vọng bành trướng của Bắc Kinh. Với mức ngân sách quốc phòng tăng kỷ lục, Tokyo đang từng bước cải thiện lực lượng Hải quân, Không quân, xây dựng lực lượng đổ bộ, củng cố hệ thống phòng thủ tên lửa và tăng cường tham gia các cuộc diễn tập quân sự lớn với Mỹ và nhiều nước khác. Trong chuyến thăm Nhật Bản sắp tới của Tổng thống Mỹ Barack Obama, Tokyo sẽ tìm cách đảm bảo quan điểm của Mỹ trong cam kết bảo vệ lãnh thổ Nhật Bản theo hiệp ước an ninh song phương ký kết năm 1960.

MAI QUYÊN (Theo Foreign Policy)