Nỗ lực của Israel nhằm tiêu diệt giới lãnh đạo Hamas bằng các cuộc không kích chưa từng có vào thủ đô Doha của Qatar đang để lại những hậu quả nghiêm trọng, bởi nó không chỉ củng cố lập trường của nhóm chiến binh Palestine mà còn làm rung chuyển quan hệ an ninh kéo dài hàng thập kỷ giữa Mỹ với các nước vùng Vịnh.

Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp khẩn cấp sau vụ tấn công của Israel vào các nhà lãnh đạo Hamas tại Doha, Qatar. Ảnh: Reuters

“Chiếc ô an ninh” của Mỹ lung lay

Kể từ sau Chiến tranh Lạnh, Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh cho nhiều quốc gia Arab ở Vịnh Ba Tư. Đổi lại, Washington được phép đặt một số cơ sở quân sự lớn nhất ở Trung Đông.

Trong nhiều năm, “chiếc ô an ninh” do Washington bảo trợ trở thành sự bảo đảm vững chắc cho khả năng răn đe của các đối tác Arab trước mối đe dọa từ Iran cùng nhiều bất ổn khác trong khu vực. Nhưng niềm tin này đã bị đảo ngược sau khi Israel, một trong những đồng minh thân cận của Mỹ tại Trung Đông, tiến hành không kích khu phức hợp văn phòng chính trị của Hamas tại thủ đô Qatar trong ngày 9-9.

Vụ tấn công diễn ra trong lúc nhóm đàm phán cấp cao của Hamas thảo luận về đề xuất ngừng bắn đổi con tin do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hậu thuẫn, khiến 5 thành viên phong trào vũ trang Hồi giáo Palestine và một sĩ quan an ninh Qatar thiệt mạng.

Phản ứng trước cuộc tấn công chưa từng có tiền lệ, các quan chức Qatar coi đây là “hành động hèn nhát” và vi phạm chủ quyền của Qatar. Thủ tướng Qatar Mohammed bin Abdulrahman Al Thani cũng đã thông báo với Nhà Trắng rằng Doha coi cuộc tấn công này là một “hành động phản bội” từ phía Washington, đồng thời nói với Đặc phái viên Steve Witkoff rằng Qatar sẽ tiến hành “một cuộc đánh giá sâu sắc về quan hệ đối tác an ninh” với Mỹ, và có thể sẽ tìm kiếm các đối tác khác.

Về phần mình, trong phát biểu công khai sau vụ tấn công của Israel, Tổng thống Trump nói rằng ông “cảm thấy rất tiếc” vì vụ tấn công diễn ra ngay tại thủ đô của Qatar, một quốc gia đồng minh của Mỹ và là nơi đặt căn cứ không quân lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông, dù theo ông thì Hamas là “mục tiêu đáng giá”. Ông Trump cũng đã có 2 cuộc điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu để thảo luận về vụ tấn công ở Qatar.

Báo Axios dẫn nguồn tin cho biết Tổng thống Trump nhấn mạnh việc Israel tấn công Qatar là “không thể chấp nhận được” và yêu cầu không để tái diễn tình trạng này. Báo trên cho biết thêm Thủ tướng Netanyahu đã không tham khảo ý kiến của Tổng thống Trump hay bất kỳ cố vấn cấp cao nào trước khi tên lửa được phóng đi. 

Niềm tin sụt giảm

Bất kể vụ không kích có thành công hay không, giới quan sát cho biết hành động của Israel giáng đòn mạnh vào các thỏa thuận do Mỹ bảo trợ.

Đồng thời, có ý kiến cho rằng chiến dịch còn chứng minh Thủ tướng Netanyahu chưa bao giờ nghiêm túc về việc chấm dứt chiến tranh Gaza hay đàm phán một giải pháp, thay vào đó là tìm cách kéo dài xung đột và thúc đẩy người dân di tản khỏi Dải Gaza. Điều này làm gia tăng quan ngại giữa các quốc gia giàu dầu mỏ về sứ mệnh “Đại Israel” và kế hoạch rộng lớn hơn của Thủ tướng Netanyahu nhằm định hình lại Trung Đông. Nó cũng làm suy yếu niềm tin của các nhà lãnh đạo khu vực về vai trò của Washington với tư cách đồng minh đáng tin cậy và là nước bảo đảm an ninh trước thực tế tất cả họ đều dễ trở thành mục tiêu của nước láng giềng hùng mạnh hơn, thậm chí đó còn là quốc gia thân cận số 1 của Mỹ. 

“Các nước mong đợi cam kết hỗ trợ quân sự từ Mỹ đi kèm với mức độ bảo vệ nhất định. Nhưng rõ ràng tình hình hiện tại không cho thấy vậy” - chuyên gia Hussein Ibish tại Viện các quốc gia vùng Vịnh Arab cho biết.

Hành động quân sự liều lĩnh và không kiểm soát của Israel trên thực tế đã phơi bày thế khó của Washington ở Trung Đông khi bị kẹt giữa sự ủng hộ vô điều kiện dành cho Israel và quan hệ đối tác chiến lược quan trọng với những quốc gia còn lại như Qatar. Đây cũng là bước lùi cho liên minh chống Iran mà Mỹ đã dày công xây dựng giữa các đồng minh Arab và Israel. “Các quốc gia vùng Vịnh không muốn sống trong một khu vực doIsrael hoặc Iran thống trị. Họ phản đối kiểu hành xử đó, thay vì phản đối một quốc gia cụ thể” - chuyên gia Yasmine Farouk tại Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế (ICG) nhận xét.

Trước mắt, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đang xem xét đề nghị từ Qatar về việc đóng cửa Đại sứ quán UAE tại Tel Aviv, một phần trong loạt biện pháp mà Qatar thúc đẩy để đáp trả vụ Israel tấn công các lãnh đạo Hamas ở Doha.

MAI QUYÊN (Theo LA Times, UPI)