Khung cảnh hoang vắng trên một con đường ở thị trấn Futaba thuộc tỉnh Fukushima. Ảnh: NYT

Trong số 83.000 người chạy trốn khỏi khu vực bị nhiễm xạ từ nhà máy Fukushima sau thảm họa kép động đất-sóng thần tháng 3-2011, một số cá nhân mặc dù miễn cưỡng nhưng đã chấp nhận định cư ở nơi khác trong khi hàng chục ngàn người vẫn đang lưỡng lự do vấn đề pháp lý và tình cảm, bởi chính phủ hứa hẹn rằng một lúc nào đó họ có thể về nhà với điều kiện các khu vực này được khử xạ.

Như trường hợp của bà Hiroko Watabe, 74 tuổi, chẳng hạn. Bà cho biết hàng tháng vẫn cùng chồng chạy xe một tiếng đồng hồ quay lại ngôi nhà cũ mà giờ gần như bỏ hoang để dọn dẹp dù phải mang bảo hộ từ đầu đến chân. Việc làm đó nhằm chứng minh quyết tâm không từ bỏ ngôi nhà của mình, dù bà cùng gia đình đã sơ tán cách đây hai năm. "Trong thâm tâm tôi biết rõ mình có thể không bao giờ sống ở nơi này một lần nữa, nhưng làm điều đó mang đến cho chúng tôi một mục đích. Chúng tôi nói rằng đây vẫn là nhà của mình" – bà Watabe chia sẻ.

Tuy nhiên, càng chờ đợi thì người dân càng thấy bất lực. Đặc biệt là hiện nay, họ bắt đầu nghi ngờ những nỗ lực của chính phủ khi biết rằng quá trình dọn dẹp có thể phải mất nhiều năm, thậm chí nhiều thập niên, hơn những gì đã hứa. Theo kết quả khảo sát ở thị trấn "ma" Namie – nơi từng là một thị trấn yên bình với 20.000 dân nằm cạnh nhà máy hạt nhân Fukushima, 30% cư dân cho biết họ từ bỏ hy vọng trở về, 30% ngược lại và 40% lưỡng lự. "Chính phủ ra lệnh cho mọi người quay trở lại, nhưng sau đó yêu cầu chúng tôi chờ đợi và chờ đợi. Các quan chức chỉ muốn trốn tránh trách nhiệm với tất cả những gì đã xảy ra trong khi người dân chúng tôi đang phải trả giá vì điều đó" - thị trưởng Tamotsu Baba cho biết. Hiện tại, Namie được phân chia thành các khu vực với những mã màu khác nhau thể hiện mức độ ô nhiễm, và hầu hết khu vực phía Tây bị ảnh hưởng nhiều nhất khi tất cả đều bao trùm màu đỏ. Một cựu cư dân Namie tên Jun Owada, 84 tuổi, cho biết mỗi lần bà trở về nơi này thì mức độ phơi nhiễm phóng xạ tương đương 2 lần chụp X –quang ngay cả khi bà chỉ ở trong nhà và nhiều vật dụng bà không dám đụng tới.

Chính phủ Nhật Bản dự kiến sẽ triển khai một lượng lớn công nhân tới Namie để nạo vét hàng tấn đất ô nhiễm nhưng theo một số quan chức thì hiện chỉ có 2 nơi trong thị trấn có thể lưu trữ bụi bẩn độc hại trong khi phải cần đến 49 địa điểm. Trong khi đó, việc lọc rửa đất chỉ làm giảm phần nào mức độ nhiễm xạ bởi vì những trận mưa lại mang chất ô nhiễm từ các ngọn núi gần đó xuống. Vì vậy, Bộ Môi trường Nhật Bản mới đây lên tiếng thừa nhận thời gian hoàn tất dọn dẹp 8 trong số 11 thị trấn, trong đó có Namie, dự kiến vào tháng 3-2014 đã bị hoãn lại vô hạn định.

Cái khó của Chính phủ Nhật Bản hiện nay là nếu thừa nhận không thể sớm tẩy độc các khu vực bị ảnh hưởng thì phải bồi thường cho dân để họ định cư nơi khác, và quan trọng hơn là điều đó sẽ tác động tới kế hoạch tái khởi động các nhà máy điện nguyên tử khác.

VI VI (Theo NYT)