Tân Ngoại trưởng Nhật Bản Taro Kono và người đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị vừa có cuộc hội đàm căng thẳng bên lề hội nghị Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) tại Thủ đô Manila của Philippines.

Ngoại trưởng Nhật Bản Kono (trái) và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị.   Ảnh: AP

Bước vào cuộc đối thoại mở với giới truyền thông hôm 7-8, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã chỉ trích những nhận xét trước đó của Tokyo nhằm vào hoạt động xây dựng và cải tạo trái phép của Trung Quốc trên các thực thể tranh chấp ở Biển Đông.

Theo đó, ông Vương cho biết Bắc Kinh “rất thất vọng” trước những ý kiến của tân Ngoại trưởng Nhật Bản tại Hội nghị Ngoại trưởng Đông Á trước đó. “Chúng tôi nhận thấy Nhật Bản dường như bị buộc phải hoàn thành sứ mệnh mà đồng minh Mỹ giao phó” - ông Vương nhận xét về những bình luận của ông Kono đối với việc Trung Quốc gia tăng hoạt động quân sự ở Biển Đông.

Qua đây, đại diện ngoại giao Trung Quốc cũng phản đối tuyên bố chung của Mỹ - Nhật – Úc hôm 7-8, trong đó kêu gọi Bắc Kinh chấm dứt hoạt động bồi đắp, xây dựng tiền đồn và quân sự hóa những thực thể ở khu vực tranh chấp; đồng thời tuân thủ phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế vốn bác bỏ cái gọi là “đường 9 đoạn” của Trung Quốc ở Biển Đông.

Trong khi đó, tân Ngoại trưởng Nhật tỏ ra điềm tĩnh hơn khi bày tỏ mong muốn được “thẳng thắn trao đổi quan điểm” với Bắc Kinh song song với lời kêu gọi phi quân sự hóa Biển Đông. Dù vậy, ông Kono cũng tỏ ý  “nhắc nhở” Trung Quốc về tầm quan trọng của luật pháp trong tiến trình giải quyết tranh chấp khu vực.

Theo đại diện ngoại giao Nhật Bản, Trung Quốc cần phải “học cách hành xử như một nước lớn”. Ngoài ra, ông Kono cũng khẳng định Nhật Bản hoàn toàn ủng hộ Mỹ trong các hoạt động đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông và phản đối “bất kỳ nỗ lực đơn phương nào hòng thay đổi hiện trạng bằng vũ lực”.

Tuyên bố của Ngoại trưởng Kono được đưa ra một ngày trước khi Nhật Bản công bố Sách trắng quốc phòng chỉ trích Trung Quốc tiếp tục hành động cứng rắn, đặc biệt trong vấn đề tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông, Biển Hoa Đông và ảnh hưởng của diễn biến này đối với an ninh khu vực.

Trong đó, báo cáo dài 532 trang của Bộ Quốc phòng Nhật Bản đặc biệt chỉ ra tần suất hoạt động liên tục của lực lượng hải quân Trung Quốc gần quần đảo tranh chấp Senkaku do Tokyo kiểm soát mà Bắc Kinh cũng đòi chủ quyền và gọi là Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông, và có xu hướng mở rộng xuống phía Nam cùng một số khu vực khác dọc theo bờ biển Nhật Bản.

Diễn biến ấy dấy lên quan ngại Trung Quốc sẽ tiếp tục leo thang hành động ở Biển Nhật Bản trong bối cảnh Bắc Kinh được cho đang tìm cách xây dựng năng lực hoạt động ở các vùng nước sâu hơn.

Trong khi đó, hoạt động quân sự của Trung Quốc tại khu vực không phận quanh Nhật Bản cũng gia tăng trong những năm gần đây, buộc nước này phải điều động chiến đấu cơ chặn máy bay Trung Quốc. Trong năm 2016, các máy bay chiến đấu của Nhật Bản đã phải xuất kích tới 851 lần thực hiện nhiệm vụ này.

Ngoài Trung Quốc, Sách trắng quốc phòng Nhật Bản còn cảnh báo chương trình hạt nhân và tên lửa của CHDCND Triều Tiên đã đạt đến “cấp độ đe dọa mới” đối với Nhật Bản và cộng đồng quốc tế. Tại cuộc gặp song phương ở Manila, Ngoại trưởng Kono cũng lên tiếng kêu gọi Trung Quốc cần làm nhiều hơn nữa để giải quyết mối đe dọa hạt nhân và tên lửa từ Triều Tiên.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, Mainichi)