Mỹ và các cường quốc như Nga, Pháp đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng ở châu Phi khi quan chức cùng lãnh đạo cấp cao các bên đều đang có mặt ở châu lục này.

Thủ tướng Cameroon Joseph Dion Ngute (phải) chào đón nhà lãnh đạo Pháp Macron ngày 25-7. Ảnh: Getty Images

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đang có chuyến thăm Tây Phi với điểm dừng chân đầu tiên ở Cameroon, trước khi sang Benin và kết thúc chuyến đi ở Guinea-Bissau. Trong nỗ lực ngoại giao khu vực, tân Đặc phái viên Mỹ về vùng Sừng châu Phi Mike Hammer cũng trên đường đến Ai Cập và Ethiopia. Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 24-7 đã đến thăm Ai Cập và sau đó đến Congo, Uganda và Ethiopia để bàn về triển vọng hợp tác khu vực cùng như những vấn đề mang tính toàn cầu.

“Ưu tiên chính trị” đối với Pháp

Đây là lần đầu Tổng thống Macron có chuyến công du bên ngoài châu Âu kể từ khi tái đắc cử nhiệm kỳ 2 hồi tháng 4. Nhiệm kỳ đầu tiên của ông Macron cũng được đánh dấu bằng chuyến thăm các nước châu Phi không nói tiếng Pháp, bao gồm những cường quốc khu vực như Nigeria và Nam Phi, trong nỗ lực mở rộng tương tác khắp châu lục chứ không chỉ những quốc gia từng là thuộc địa của Pháp.

Ở chuyến công du lần này, các nhà quan sát cho rằng mục tiêu của Điện Élysée là tìm cách “tái khởi động” mối quan hệ với châu Phi. Nói trong điều kiện giấu tên, một quan chức Pháp cũng khẳng định chuyến thăm thể hiện cam kết của Tổng thống Macron trong quá trình “đổi mới quan hệ” với lục địa đen. Theo đó, nội dung chính của chương trình nghị sự tập trung vào vấn đề cung cấp lương thực giữa thời điểm châu Phi đang đối mặt nguy cơ thiếu ngũ cốc do ảnh hưởng của cuộc chiến ở Ukraine. An ninh cũng được chú trọng khi Pháp chuẩn bị rút quân khỏi Mali trong năm nay. Tổng thống Macron trước đó nói rõ sứ mệnh của Pháp ở Mali đã kết thúc, nhưng cam kết của Paris đảm bảo an ninh cho khu vực Sahel vẫn không thay đổi giữa thời điểm các nước khu vực tìm cách loại bỏ mối đe dọa của lực lượng Hồi giáo cực đoan. Trong đó, việc triển khai quân sự vẫn là “chiến lược cần thiết” trong tương lai nhưng Pháp sẽ có những điều chỉnh thích hợp hơn.

Theo dự đoán của các nhà quan sát, châu Phi sẽ là “ưu tiên chính trị” trong nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Macron khi Paris bị cho đang mất đi sự ủng hộ vốn có ở Sahel. Pháp cũng lo ngại về sự xuất hiện của các cường quốc khác như Nga, Trung Quốc và gần đây là Thổ Nhĩ Kỳ cạnh tranh tìm kiếm chỗ đứng trong khu vực.

Nga muốn giảm thế cô lập

Cũng có mặt ở châu Phi, chuyến thăm của Ngoại trưởng Lavrov được ví như động lực hồi sinh mối quan hệ cũ thời Liên Xô nhằm thu hút sự ủng hộ của khu vực trong bối cảnh Mát-xcơ-va tìm cách phá vỡ sự cô lập ngoại giao và các lệnh trừng phạt của phương Tây liên quan chiến dịch quân sự ở Ukraine. Có mối quan hệ phức tạp về kinh tế và chính trị với cả Nga và phương Tây, phần lớn các quốc gia châu Phi đều tránh đứng về phe nào trong cuộc chiến ở Ukraine.

Hiện Nga là nước xuất khẩu vũ khí lớn nhất sang châu Phi. Ngoài các dịch vụ quân sự, Mát-xcơ-va cũng bán công nghệ hạt nhân cho các quốc gia đang phát triển trong khu vực. Những tháng gần đây, Điện Kremlin còn ký thêm nhiều thỏa thuận chính trị và quân sự với các nước khu vực. Theo Irina Filatova thuộc Đại học Nghiên cứu Quốc gia (Nga), mục tiêu lớn hơn của Mát-xcơ-va là đạt vị thế vững chắc ở châu Phi trên tư cách “nhà môi giới” quyền lực, thậm chí là vai trò “người bảo vệ” lục địa đen mà phương Tây không có được.

MAI QUYÊN (Theo AFP, DW)