Trong thông báo chính thức, Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO) vừa tuyên bố đình chỉ thực thi các nghĩa vụ theo Hiệp ước Lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE), đánh dấu sự sụp đổ của một trong những thỏa thuận kiểm soát vũ khí mang tính bước ngoặt giúp chấm dứt Chiến tranh Lạnh.

Ðộng thái trên được Mỹ và các đồng minh đưa ra vài giờ sau khi Nga cho biết đã hoàn tất việc rút khỏi Hiệp ước CFE. Ðây cũng là vụ mới nhất trong loạt căng thẳng gia tăng giữa NATO và Nga. Ðổ lỗi cho “lập trường phá hoại” của phương Tây, Bộ Ngoại giao Nga nói rằng ngay cả việc bảo tồn chính thức hiệp ước cũng trở nên không thể chấp nhận được từ quan điểm về lợi ích an ninh cơ bản.

Chiến đấu cơ F-16 của Mỹ cất cánh từ căn cứ không quân ở Đức trong cuộc tập trận hồi tháng 6. Ảnh: AP

Quyết định của Mát-xcơ-va được dự đoán từ lâu, nhưng diễn biến này đặt ra câu hỏi mới về tương lai các thỏa thuận kiểm soát vũ khí trong khu vực.

Trong tuyên bố, Hội đồng Bắc Ðại Tây Dương chỉ trích Nga “phá hoại một cách có hệ thống” an ninh châu Âu - Ðại Tây Dương. Trong khi đó, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan khẳng định diễn biến mới chứng tỏ Nga tiếp tục “coi thường việc kiểm soát vũ khí”. Một quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm, rằng tạm hoãn CFE là phản ứng cần thiết để tránh gửi sai thông điệp trong bối cảnh an ninh trở nên bất ổn. Ðược biết, Nga từ năm 2007 đã đình chỉ tuân thủ nghĩa vụ theo hiệp ước, đặc biệt chấm dứt chia sẻ dữ liệu về việc bố trí lực lượng sau khi lên án NATO tiếp tục mở rộng tới gần biên giới Nga. Theo các chuyên gia, điều này giúp Mát-xcơ-va có được lợi thế bất ngờ trong cuộc chiến 5 ngày với Georgia năm 2008, kiểm soát Crimea năm 2014 và can thiệp quân sự vào miền Ðông Ukraine. Vào tháng 5, Nga thông báo trước 6 tháng rằng sẽ rời CFE khiến NATO bị chia rẽ về việc nên rút lui hay chỉ “đóng băng” hiệp ước.

Sau thời gian tham vấn, NATO và nhiều nước tham gia CFE nhưng không thuộc liên minh đều tán thành hoãn thi hành hiệp ước. Ðiều này giúp Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ, vốn từ lâu ủng hộ rút khỏi CFE, linh hoạt hơn trong bố trí lực lượng thiết giáp ở sườn phía Bắc và Nam lãnh thổ NATO. Các đồng minh phương Tây của Ukraine cũng có thể tránh phải chia sẻ thông tin triển khai lực lượng với những nước thân Nga.

MAI QUYÊN (Theo WSJ, AP)