Tổng thống Donald Trump dọa sẽ áp thuế mới đối với các khoáng sản quan trọng nhập khẩu vào Mỹ, động thái có thể gia tăng căng thẳng với Trung Quốc và mở ra mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại toàn cầu.

Mỏ đất hiếm duy nhất của Mỹ tọa lạc tại bang California. Ảnh: Reuters

Mỹ muốn giành lại quyền kiểm soát khoáng sản

Hôm 15-4, ông Trump đã ban hành sắc lệnh chỉ đạo Bộ Thương mại Mỹ nghiên cứu các chuỗi cung ứng khoáng sản thiết yếu và đề ra các giải pháp thúc đẩy hoạt động sản xuất của nước này, trong khi giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Cuộc điều tra sẽ được thực hiện theo Ðiều 232 của Ðạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, luật mà gần đây chủ nhân Nhà Trắng đã sử dụng để phát động đánh giá khả năng áp thuế với đồng và gỗ xẻ.

Theo sắc lệnh trên, cần nghiên cứu động lực thị trường cho tất cả các khoáng sản quan trọng để áp dụng thuế quan tiềm tàng. Bên cạnh đó còn có thêm uranium và bất kỳ nguyên tố nào khác mà các quan chức liên bang cho là cần thiết. Do vậy, cuộc điều tra của Mỹ có thể dẫn đến việc áp các mức thuế mới. Ðiều này có nguy cơ khơi mào cuộc thương chiến mới về khoáng sản quan trọng khi Washington nỗ lực giành lại quyền kiểm soát ngành công nghiệp then chốt mà Bắc Kinh đang thống trị.

Các khoáng sản quan trọng bao gồm coban, niken và đất hiếm. Mỹ chỉ có 1 mỏ niken nhưng không có nhà máy luyện niken và không có mỏ hoặc nhà máy xử lý coban. Ðất hiếm là nhóm gồm 17 nguyên tố được sử dụng trong các ngành công nghiệp quốc phòng, xe điện, năng lượng và điện tử. Mỹ chỉ sở hữu 1 mỏ đất hiếm và hầu hết nguồn cung đã qua chế biến đều nhập khẩu từ Trung Quốc.

Hồi đầu tháng này, Bắc Kinh đã ngừng xuất khẩu một số kim loại đất hiếm nặng và nam châm đất hiếm. Trung Quốc gần đây cũng đã cấm xuất khẩu sang Mỹ galium, germanium và antimony, bên cạnh các vật liệu khác có ứng dụng trong quân sự.

Trong cuộc chiến thương mại, Washington cũng đang nghiên cứu một “vũ khí mới”: loại các công ty Trung Quốc ra khỏi các sàn giao dịch chứng khoán Mỹ. Các quan chức trong chính quyền ông Trump nghiêng về viễn cảnh hủy niêm yết gần 300 công ty Trung Quốc (với tổng giá trị 1.100 tỉ USD) đang giao dịch trên các sàn giao dịch của Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết “mọi thứ đều có thể được cân nhắc” khi ông đề cập đến vấn đề này hồi tuần rồi.

Quả bóng đang ở sân Trung Quốc?

Nhằm đáp trả mức thuế 145% của ông Trump, Chính phủ Trung Quốc đã yêu cầu các hãng hàng không nước này ngừng nhận máy bay Boeing, theo hãng tin Bloomberg ngày 15-4. Bắc Kinh cũng chỉ đạo các hãng hàng không nội địa ngừng mua sắm linh kiện và thiết bị máy bay từ các nhà cung cấp Mỹ.

Quyết định trên giáng đòn nặng nề vào Boeing, một trong những nhà sản xuất máy bay lớn nhất thế giới. Với dự báo Trung Quốc sẽ chiếm 20% nhu cầu máy bay toàn cầu trong 2 thập niên tới, bước đi này có tác động lớn đối với doanh số bán hàng của Boeing tại một trong những thị trường sinh lợi nhất của hãng máy bay Mỹ.

Về phần Trung Quốc, quyết định áp mức thuế trả đũa 125% lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ khiến việc tiếp nhận các máy bay Boeing mới gần như không khả thi về mặt tài chính đối với các hãng hàng không trong nước. Các mức thuế này làm tăng gấp đôi chi phí máy bay của Boeing.

Chính phủ Trung Quốc đang cân nhắc các biện pháp hỗ trợ cho các hãng hàng không thuê máy bay Boeing và đang phải đối mặt với chi phí tăng cao.

Thông tin của Bloomberg được đưa ra cùng lúc Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết tại cuộc họp báo hôm 15-4 rằng Tổng thống Trump đã kêu gọi Trung Quốc cần chủ động đàm phán và nhấn mạnh hai nước cần có một thỏa thuận thương mại. “Quả bóng đang ở sân Trung Quốc”, ông Trump tuyên bố.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)