Lẽ ra là ngày Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) như kế hoạch ban đầu, ngày 29-3 lại trở thành dấu mốc chứng kiến thất bại thứ ba liên tiếp của Thủ tướng Theresa May trong nỗ lực thông qua Thỏa thuận Brexit tại Hạ viện. Thay vì đánh dấu một giai đoạn mới “thịnh vượng và độc lập” của nước Anh như những kỳ vọng cách đây gần 3 năm khi quyết định lựa chọn rời EU, ngày 29-3 năm nay có lẽ đã khởi đầu một giai đoạn mà giới phân tích vẫn miêu tả bằng thuật ngữ quen thuộc của các nhà hàng hải Anh là “vùng biển lạ” - khi nước Anh bị đẩy vào tình trạng bùng nhùng và rối ren chưa từng có tiền lệ vì Brexit, giống như một con tàu mất lái giữa đại dương mênh mông không biết phải đi về hướng nào để tìm thấy đất liền.

Nữ Thủ tướng Theresa May (đứng giữa bên trái) thêm một lần thất bại trong việc thuyết phục Hạ Viện Anh ủng hộ Thỏa thuận Brexit hôm 29-3. Ảnh: AP

Thất bại này là điều đã được dự báo trước, dù tỷ lệ chênh lệch giữa số phiếu chống so với phiếu thuận đã giảm đi rất nhiều sau mỗi lần bỏ phiếu, từ 230 phiếu lần 1 xuống 149 phiếu lần 2 và xuống còn 58 phiếu lần 3, nhưng  cũng không thể làm vơi đi chút nào nỗi “nuối tiếc sâu sắc” của Thủ tướng May khi phát biểu với các nghị sĩ rằng quyết định của họ sẽ gây ra những “tác động nặng nề”. Những nhượng bộ được đánh giá là “quân bài tẩy cuối cùng” của bà trước cuộc bỏ phiếu - chấp nhận hy sinh sự nghiệp chính trị khi rời bỏ cương vị lãnh đạo chính phủ sớm hơn dự kiến, chỉ đưa ra bỏ phiếu thông qua một nửa Thỏa thuận Brexit - rốt cuộc cũng không đủ để thuyết phục các nghị sĩ “nổi loạn” trong đảng Bảo thủ và 10 nghị sĩ đảng Hợp nhất Dân chủ Bắc Ireland (DUP) trong liên minh cầm quyền quay sang ủng hộ bà.

Đây sẽ là ngày cuối tuần dài và căng thẳng với tất cả các bên liên quan trước khi bắt đầu những nỗ lực mới để tìm lối thoát cho bế tắc hiện tại trong tuần tới. Với thất bại lần ba của Thỏa thuận Brexit, nước Anh đã bỏ lỡ hạn chót mà EU đặt ra để Luân Đôn có thể “ly hôn” với Brussels vào ngày 22-5 “một cách có trật tự”. Các tuyên bố của lãnh đạo châu Âu sau kết quả bỏ phiếu tại Hạ viện Anh, cùng kế hoạch triệu tập một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng châu Âu ngày 10-4 tới, cho thấy EU có lẽ đã không còn đủ kiên nhẫn để tiếp tục làm khán giả trước những tranh cãi không có hồi kết tại Điện Westminster và đã sẵn sàng hơn bao giờ hết cho Brexit không thỏa thuận. Nhưng xét cho cùng thì đây vẫn là kịch bản “cực chẳng đã” không ai mong muốn, ngay cả với hầu hết các nghị sĩ Anh.

Dự kiến trong tuần tới, Hạ viện Anh sẽ tiếp tục tìm cách “vượt mặt” chính phủ để tự kiểm soát nghị trình Brexit bằng các cuộc bỏ phiếu “thăm dò” tiếp theo, nhằm tìm kiếm sự đồng thuận lớn hơn cho một phương án Brexit thay thế - sau khi không phương án nào trong số 8 phương án do chính họ tự đề xuất tuần trước đạt đủ đa số phiếu ủng hộ. Hy vọng lớn nhất lúc này là khả năng trong tuần tới các nghị sĩ có thể tự đạt được đa số phiếu ủng hộ cho một phương án Brexit “mềm hơn” và ít bị phản đối nhất hiện nay, với trọng tâm là một liên minh hải quan giữa Anh và EU và có khả năng là thị trường chung giữa hai bên.

Nhưng triển vọng thành công cho hướng đi này vẫn rất mờ mịt. Vướng mắc chủ chốt trong thỏa thuận rời EU hiện tại vẫn là điều khoản về cái gọi là “kế hoạch dự phòng” - backstop (chốt chặn) - cho vấn đề biên giới giữa CH  Ireland (thuộc EU) và xứ Bắc Ireland thuộc Anh. Điều khoản này quy định việc tiếp tục duy trì “biên giới mềm” trên đảo Ireland trong trường hợp từ nay đến hết năm 2020 Anh và EU vẫn không đạt được thỏa thuận về thương mại, đồng nghĩa với việc Bắc Ireland sẽ tiếp tục chịu quy chế hải quan của EU khác với phần còn lại của Vương quốc Anh. Nhóm khoảng 30 nghị sĩ ủng hộ Brexit cứng trong đảng Bảo thủ và 10 nghị sĩ DUP gần như chắc chắn sẽ tiếp tục phản đối quy định mà họ cho là sẽ ràng buộc nước Anh với EU “vô thời hạn”. Lãnh đạo DUP thậm chí còn tuyên bố thà ở lại EU còn hơn “liều đánh đổi” lập trường của Bắc Ireland. Vấn đề biên giới Ireland hiện không chỉ là nguyên nhân chính đẩy tiến trình Brexit vào bế tắc mà còn đang trực tiếp đe dọa sự toàn vẹn của Vương quốc Anh trước nguy cơ thực tế về một cuộc trưng cầu dân ý có thể dẫn đến việc Bắc Ireland trở thành một phần của CH Ireland.

TUẤN ANH (TTXVN)