Chile vừa thực hiện bước chuyển đổi mang tính quyết định sang cánh hữu sau khi ứng viên cực hữu José Antonio Kast giành chiến thắng áp đảo ở vòng hai cuộc bầu cử tổng thống ngày 14-12. 

Ông Kast vẫy tay chào những người ủng hộ sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 14-12. Ảnh: AP

Theo kết quả kiểm phiếu, ông Kast, lãnh đạo đảng Cộng hòa, giành được 58,2% số phiếu ủng hộ, trong khi đối thủ Jeannette Jara chỉ đạt 41,8%.

Chiến thắng của ông Kast báo hiệu một kỷ nguyên mới cho Chile khi nước này sẽ có vị tổng thống cánh hữu cực đoan đầu tiên kể từ lúc đất nước trở lại chế độ dân chủ vào năm 1990. Chile từng có quá khứ lịch sử gắn với chế độ quân sự trước năm 1990. Kể từ đó, các đảng cánh hữu và cánh tả phần lớn đã thay phiên nhau nắm quyền.

Trong 2 lần tranh cử tổng thống thất bại trước đây của ông Kast, nhiều người đã bác bỏ quan điểm bảo thủ của vị này.

Nhưng trong suốt nhiệm kỳ của Tổng thống Gabriel Boric, nỗi lo về tình trạng di cư bất hợp pháp không kiểm soát và tội phạm có tổ chức chưa từng có đã làm rung chuyển đất nước, qua đó chi phối cuộc bầu cử lần này và tiếp sức cho cách tiếp cận cứng rắn.

Ông Kast đã đề xuất xây bức tường biên giới giữa Chile với các nước láng giềng (giáp với Peru và Bolivia ở phía Bắc), triển khai quân đội đến các khu vực có tỷ lệ tội phạm cao và trục xuất tất cả người nhập cư trái phép trong nước. Ông còn đề nghị thành lập một lực lượng cảnh sát để nhanh chóng bắt giữ và trục xuất những người nhập cư trái phép, một ý tưởng lấy cảm hứng từ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ.

Vị luật sư 59 tuổi này cũng cam kết cắt giảm thuế và chi tiêu công. 

Tuy nhiên, các đề xuất cấp tiến hơn của ông có thể sẽ vấp phải sự phản đối từ Quốc hội đang bị chia rẽ. Mặc dù các đảng cánh hữu giành được ghế trong cả hai viện lập pháp trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 11, song phần lớn số ghế này thuộc về các đảng truyền thống hơn. Thượng viện hiện chia đều cho các đảng cánh tả và cánh hữu, trong khi lá phiếu quyết định ở Hạ viện nằm trong tay đảng Nhân dân theo chủ nghĩa dân túy.

Trước đây, ông Kast từng mạnh mẽ phản đối phá thai và thuốc tránh thai khẩn cấp, nhưng để thay đổi luật phá thai của đất nước sẽ cần sự tán thành của hơn một nửa số thành viên Quốc hội. Vào năm 2017, Tòa án Hiến pháp Chile đã phê chuẩn dự luật cho phép phụ nữ được phá thai nếu cuộc sống của họ gặp nguy hiểm, bị hãm hiếp hoặc thai nhi không còn sống.

Về kinh tế, các nhà đầu tư kỳ vọng ông Kast sẽ thổi luồng gió tự tin vào nền kinh tế Chile, một trong những quốc gia ổn định và thịnh vượng nhất Mỹ Latinh, sau nhiều năm tăng trưởng ì ạch và bất ổn dưới thời Tổng thống Boric. Ông Kast hứa sẽ giảm thuế suất doanh nghiệp cho các công ty vừa và lớn từ 27% xuống 23%, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế từ mức 2,5% hiện nay lên 4% và đơn giản hóa các quy định.

Một trong những đề xuất táo bạo và gây tranh cãi nhất của ông là cam kết cắt giảm 6 tỉ USD chi tiêu công trong vòng 18 tháng mà không giảm phúc lợi xã hội. Giới phê bình đánh giá kế hoạch này về mặt kỹ thuật là không khả thi và khó vượt ải Quốc hội.

Sự kiện ông Antonio Kast đắc cử Tổng thống Chile đánh dấu thắng lợi mới nhất của phe cánh hữu đang trỗi dậy ở Mỹ Latinh. Ông gia nhập hàng ngũ gồm các Tổng thống Daniel Noboa của Ecuador, Nayib Bukele ở El Salvador, Javier Milei của Argentina và Rodrigo Paz ở Bolivia. Bên thắng trong các cuộc bầu cử tại những quốc gia này đều tập trung vào các chủ đề nội dung là an ninh, chống tội phạm và người nhập cư, đều nhận được sự hậu thuẫn công khai từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Chính quyền ông Trump là một trong những bên đầu tiên chúc mừng chiến thắng của ông Kast.

HẠNH NGUYÊN (Theo AP, NPR)