Sau rất nhiều áp lực, Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm 7-7 đã tuyên bố từ chức, làm sâu sắc thêm tình trạng bất ổn đang đeo bám nền kinh tế nước này, từ tỷ lệ lạm phát đang ở mức cao, nguy cơ suy thoái đến việc Anh rời Liên minh châu Âu (Brexit) chưa êm đẹp.

Kết thúc một chương hỗn loạn chính trị

Thủ tướng Anh Johnson. Ảnh: CNN

Theo Hãng tin Reuters, cuộc chạy đua để thay thế ông Johnson có thể kéo dài hàng tuần. Điều đó sẽ khiến nền kinh tế lớn thứ năm thế giới có nguy cơ tiếp tục “trôi dạt” vào thời điểm đồng bảng Anh mất giá trong khi Ngân hàng Trung ương đang trong thế khó là làm thế nào để tăng lãi suất mà không làm tổn hại tới hoạt động kinh tế.

Kể từ sau khi giành chiến thắng áp đảo năm 2019, uy tín của ông Johnson và đảng Bảo thủ dần sụt giảm nghiêm trọng. Suốt một năm qua, sức ép với ông Johnson ngày càng lớn khi đối mặt hàng loạt cáo buộc về cả cách hành xử lẫn quyết định nhân sự. Đơn cử, ông Johnson hồi tháng 4 vừa qua đã bị phạt vì vi phạm quy định chống dịch COVID-19 khi tham dự buổi tiệc mừng sinh nhật hồi tháng 6-2020.

Gần đây nhất, ông tiếp tục bị chỉ trích quanh vụ bổ nhiệm nghị sĩ Chris Pincher làm phó ban kỷ luật của đảng Bảo thủ dù biết ông này bị cáo buộc quấy rối tình dục. 

Bên ngoài Quốc hội, tiếng tăm của ông Johnson cũng bị giảm sút nghiêm trọng do lạm phát gia tăng, trong khi nền kinh tế Anh phải đối mặt tới tình trạng trì trệ, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt đe dọa sẽ khiến hàng triệu người rơi vào cảnh đói nghèo trong mùa đông này và Luân Đôn đang đối mặt nguy cơ nổ ra cuộc chiến thương mại với Liên minh châu Âu (EU) sau thỏa thuận thương mại được cho gây bất lợi đối với Anh. Thỏa thuận này khiến xuất khẩu của Anh sang thị trường lớn nhất trở nên khó khăn hơn và chi phí nhập khẩu đắt đỏ hơn. 

Lạm phát cao nhất trong G7

Mọi nền kinh tế lớn đều phải gánh hậu quả kéo dài do đại dịch COVID-19 mang lại đối với chuỗi cung ứng, đồng thời hứng chịu cú sốc về giá năng lượng, lương thực do “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga tại Ukraine gây ra. Song, Anh dường như tồi tệ hơn hầu hết các nước khác. Vào tháng 5 vừa qua, lạm phát tại Anh đạt 9,1%, mức cao nhất trong vòng 40 năm qua đồng thời cũng là mức cao nhất trong Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) và được dự báo sẽ lên tới 11% vào cuối năm nay. 

Không những vậy, những tác động mạnh mẽ từ Brexit, thành tựu tiêu biểu của ông Johnson, đã làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động và tăng chi phí hoạt động cho các doanh nghiệp. Chi phí nhập khẩu cũng tăng cao do giá đồng bảng Anh giảm mạnh trong năm nay. Đáng lo ngại, giá thực phẩm và nhiên liệu tăng cao đã tạo ra cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt tồi tệ nhất trong nhiểu thập niên, buộc các hộ gia đình có thu nhập thấp phải lựa chọn giữa việc “sưởi ấm” và “ăn uống”.

Trong bối cảnh đó, chính quyền ông Johnson đã hứa hỗ trợ 400 bảng cho mỗi gia đình để giúp hàng triệu người đang gặp khó khăn trong việc thanh toán hóa đơn năng lượng. Theo Ngân hàng Trung ương Anh, hóa đơn năng lượng trung bình hàng năm của các hộ gia đình xứ sương mù có thể tăng khoảng 50%, lên mức 3.000 bảng vào mùa đông này khi giới hạn về giá tối đa đã được sửa đổi vào mùa thu. Đáng nói là, thu nhập của các hộ gia đình không cao hơn so với trước cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Kinh tế đình trệ

Nền kinh tế lớn thứ năm thế giới chững lại vào tháng 2 và bắt đầu suy giảm vào tháng 3. Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia, tình hình trở nên tồi tệ hơn vào tháng 4 khi GDP nước này ước tính đã giảm 0,3%, trong khi doanh số bán lẻ trong tháng 5 giảm trong 2 tháng liên tiếp. Trong báo cáo mới đây, Ngân hàng Trung ương Anh cho biết triển vọng của nền kinh tế nước này đã “xấu đi”. Còn Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế dự báo nền kinh tế Anh đang rơi vào cảnh trì trệ, với mức tăng trưởng bằng 0 trong năm 2023.

Tăng trưởng yếu được xem là “tin xấu” đối với nợ chính phủ, vốn chiếm tới hơn 90% GDP nước Anh khi mà hàng loạt biện pháp được Luân Đôn đưa ra để giúp các doanh nghiệp và hộ gia đình đối phó với đại dịch COVID-19 và khủng hoảng năng lượng. Dự báo, nợ công nước này sẽ vượt mức 250% GDP trong dài hạn, gây khó cho người kế nhiệm ông Johnson trong việc thực hiện cắt giảm thuế hoặc đưa ra các cam kết chi tiêu.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)