Trong khi châu Âu vẫn đang đau đầu tìm kiếm giải pháp kiểm soát cuộc khủng hoảng nợ công ở Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), hãng tin Anh BBC trong một bài viết gần đây cho rằng, giới lãnh đạo khu vực này nên "học hỏi" biện pháp duy trì liên minh tiền tệ một cách có hệ thống và ổn định từ Khu vực đồng franc châu Phi (CFA).

CFA là khu vực sử dụng đồng tiền chung của 8 quốc gia thuộc Liên minh Kinh tế Tiền tệ Tây Phi (UEMOA) và 6 nước thuộc Cộng đồng Kinh tế và Tiền tệ Trung Phi (CEMAC). Mặc dù gặp áp lực về kinh tế do hầu hết các nước thành viên đều dựa vào sự ổn định của giá cả hàng hóa xuất khẩu, thậm chí một số nước còn nằm trong nhóm các quốc gia nghèo nhất thế giới hoặc bị ảnh hưởng bởi tình hình chính trị bất ổn, nhưng đồng franc CFA vẫn giữ tỷ lệ lạm phát ở mức thấp, chiếm được lòng tin từ các nhà đầu tư, do đó mức tín nhiệm về mặt chính trị lẫn kinh tế mà CFA đạt được trong những năm gần đây thực sự khiến Eurozone phải "mơ ước" và dự kiến, tỷ lệ tăng trưởng kinh tế trong năm nay ở khu vực Trung Phi là 4,6% và 6,4% ở các quốc gia Tây Phi.

Đồng franc CFA. Ảnh: AFP

Giới phân tích cho rằng dù sự thống nhất chính trị ở Tây và Trung Phi có thể yếu hơn Eurozone, nhưng chính phủ các nước khu vực đồng franc CFA vẫn tránh mâu thuẫn xung quanh chính sách kinh tế khu vực. Các nước trong khối đều được gắn kết bởi các đặc điểm tương đồng và dường như không có nhu cầu hội nhập chính trị, do đó tính ổn định về kỷ luật cũng như khả năng tài chính kinh tế vẫn tiếp tục được phát huy. Đây được xem là thông điệp mạnh mẽ dành cho các quốc gia châu Âu khi vấn đề chính trị và tranh chấp giữa các quốc gia thành viên phần nào ảnh hưởng đến việc khôi phục Eurozone.

Quyền hạn quyết định

Ở hầu hết các quốc gia châu Phi, Tổng thống và Thủ tướng khi đưa ra quyết định kinh tế - chính trị đều không bị giới hạn về mặt quyền lực hay đối mặt với nhiều áp lực từ công chúng hoặc báo chí. Mặt khác, chính trị gia các nước này đều tránh những bình luận liên quan đến đồng tiền chung hoặc sách lược quản lý kinh tế chung trong các thông cáo nội bộ. Đây là điều mà hầu hết các nước châu Âu hiếm khi có được khi quyền hạn của giai cấp lãnh đạo bị áp chế bởi sự giám sát mạnh mẽ từ phương tiện truyền thông và quốc hội trong nước.

Đồng tiền cố định

Đồng franc CFA được neo chặt vào đồng franc của Pháp do lịch sử những năm dài nằm dưới sự đô hộ của thực dân Pháp. Khi Pháp tham gia Eurozone thì "neo kinh tế" ấy cũng được chuyển sang đồng euro với tỷ lệ 1 euro = 655,957 franc CFA. Vì vậy, tính ổn định khu vực đồng franc trên thực tế dựa vào đồng euro. Tuy nhiên, nghịch lý là chính điều này lại tạo ra sự khác biệt giữa CFA và Eurozone. Khi chính phủ các nước EU bất đồng chính kiến hoặc đi sai nước cờ trong quản lý khủng hoảng, họ có thể gánh hậu quả từ nền kinh tế thị trường. Ngược lại, khu vực đồng franc CFA vẫn an toàn bởi trao đổi lãi suất cố định với đồng euro và giá trị của đồng franc CFA vẫn bảo toàn. Đây là một trong những điều kiện để các nước châu Phi nói tiếng Pháp có sự ổn định tiền tệ mà các nước thành viên khu vực đồng euro không có được.

Thắt chặt quy định

Đầu những năm 1990, chế độ tỷ giá hối đoái cố định với đồng franc Pháp đã đẩy giá trị đồng franc CFA tăng hơn rất nhiều so với giá trị thật của nó, dẫn đến khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xuất khẩu bị giảm sút, thị trường xuất khẩu cũng bị ảnh hưởng. Vấn đề lên đến đỉnh điểm khi đồng franc CFA bị phá giá 50% vào năm 1994. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng sự mất giá phần nào đã phục hồi lại khả năng cạnh tranh của nông dân địa phương, phục hồi kinh tế và tăng trưởng dài hạn. Nhưng kèm theo đó là những quy tắc nghiêm ngặt về vay, gửi tiền vốn đối ứng, bên cạnh những ràng buộc kỷ luật tài chính.

Chính vì vậy, có nhiều gợi ý rằng đồng euro chỉ có thể tồn tại nếu các nước thành viên áp dụng hình thức chặt chẽ hơn về liên minh kinh tế và tài chính - đặc biệt trong thể chế quy định quốc tế của hệ thống ngân hàng.

Hài hòa hóa

Các quốc gia khu vực đồng franc CFA vận hành hệ thống giám sát ngân hàng theo quy tắc cam kết với các nước Tây và Trung Phi. Họ cũng thực hiện các bước tiến quan trọng theo hướng hài hòa theo luật kinh doanh. Ngoài ra, quan chức cấp cao của các quốc gia thường tham gia những khóa học tập, đào tạo ở Pháp, chia sẻ kinh nghiệm, cách thức làm việc của nhiều tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng thế giới (WB) hoặc các ngân hàng trung ương trong khu vực. Những yếu tố này đã giúp khu vực đồng franc CFA duy trì tính bền vững với tư duy chính sách chung, trong khi châu Âu với sự đa dạng trong ngôn ngữ và hệ thống hành chính truyền thống khó có triển vọng phát triển tiềm năng chia sẻ lẫn nhau giữa các quốc gia.

VI VI (Theo BBC)