Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng các bộ, ngành Trung ương và địa phương vùng ÐBSCL đang tích cực  hỗ trợ nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp gắn với giảm phát thải khí nhà kính (KNK). Tạo điều kiện để nông dân nâng cao thu nhập gắn với bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu (BÐKH), góp phần đảm bảo thực hiện đạt mục tiêu giảm phát thải KNK mà nước ta đã cam kết với cộng đồng quốc tế...

Nông dân ở huyện Thới Lai thuộc TP Cần Thơ thu gom rơm ra khỏi đồng để khai thác sử dụng, qua đó tránh được việc đốt rơm gây phát thải KNK.

Yêu cầu cấp thiết

ÐBSCL là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của cả nước, đóng góp phần lớn lượng lúa gạo, trái cây và nhiều loại thủy sản phục vụ xuất khẩu. Tuy nhiên, hiện thu nhập của đa phần nông dân trồng lúa và sản xuất nhiều loại nông sản khác tại vùng ÐBSCL vẫn thấp và chưa ổn định, bền vững. Sản xuất nông nghiệp tại vùng lại đang ngày càng phải đối mặt với nhiều thách thức do BÐKH và nước biển dâng. Do vậy, rất cần các giải pháp để vừa giúp ổn định và nâng cao thu nhập cho nông dân, vừa góp phần giảm KNK để bảo vệ môi trường, giảm các tác động của BÐKH.

Sản xuất, chế biến và tiêu thụ nhiều loại nông sản cũng còn có nguy cơ không bền vững do liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp và các bên có liên quan trong chuỗi ngành hàng chưa chặt chẽ. Việc đầu tư  cho chế biến sâu và khai thác các phụ phẩm từ quá trình sản xuất cũng  hạn chế, giá trị gia tăng chưa nhiều, sản phẩm có sức cạnh tranh chưa cao. Trong khi đó, thị trường có sự cạnh tranh của nhiều nước xuất khẩu nông sản. Người tiêu dùng  trên toàn cầu cũng đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, an toàn và việc truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, cũng như đòi hỏi sản xuất phải thân thiện với môi trường.

Trong bối cảnh trên, Bộ NN&PTNT đã và đang đồng hành cùng các địa phương đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp về sản xuất nông nghiệp giảm KNK. Triển khai các chương trình, dự án, đề án, giải pháp công nghệ, chính sách nhằm nâng cao hiệu quả các hoạt động sản xuất nông nghiệp gắn với giảm KNK. Ðặc biệt, đối với sản xuất lúa, Bộ đang triển khai Ðề án 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng ÐBSCL. Bộ  thúc đẩy và huy động sự tham gia của nhiều đối tác, trong đó có các đối tác ở khu vực tư nhân để nhân rộng các mô hình, giải pháp nhằm giảm KNK trong canh tác nông nghiệp. Tạo điều kiện để nông dân có thể gia tăng hiệu quả sản xuất và thu nhập thông qua việc phát triển thị trường các-bon, trao đổi tín chỉ các-bon với quốc tế.

Cần liên kết, phối hợp đồng bộ

Tại TP Cần Thơ, Bộ NN&PTNT vừa phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) và các đơn vị có liên quan tổ chức hội thảo “Giảm phát thải KNK trong ngành nông nghiệp vùng ÐBSCL” nhằm thúc đẩy việc giảm KNK trong sản xuất nông nghiệp tại vùng ÐBSCL. Tại hội thảo này, nhiều đại biểu kiến nghị, tới đây ngành chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền để nâng cao nhận thức và hành động của nông dân và cả cộng đồng. Kịp thời hỗ trợ xây dựng, nhân rộng các mô hình, giải pháp vừa giảm được KNK, vừa giúp nâng cao được hiệu quả sản xuất và thu nhập cho nông dân. Ðặc biệt, cần  liên kết, phối hợp tốt giữa các bộ ngành Trung ương, địa phương và các bên có liên quan để có các chương trình, kế hoạch thực hiện giảm KNK trong sản xuất nông nghiệp một cách đồng bộ, hiệu quả trên quy mô lớn. Các nông hộ nhỏ cần liên kết thành lập các hợp tác xã và gắn kết với doanh nghiệp trong xây dựng các vùng nguyên liệu sản xuất nông sản hàng hóa lớn. Từ đó, có điều kiện đẩy mạnh cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật để thực hiện mục tiêu kép về nâng cao hiệu quả sản xuất gắn với giảm KNK và thuận lợi trong thống kê, tính toán tín chỉ các-bon...

Ông Nguyễn Phước Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Dịch vụ Nông nghiệp tỉnh An Giang, kiến nghị: “Bộ NN&PTNT và các cơ quan chức năng ở Trung ương cần tăng cường công tác nghiên cứu sâu để hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương trong đẩy mạnh áp dụng các mô hình, giải pháp công nghệ và chương trình, dự án nhằm giảm KNK. Ðặc biệt, đối với sản xuất lúa cần đẩy mạnh hỗ trợ nông dân sản xuất theo hướng an toàn, hữu cơ và thực hiện tốt việc phát huy hiệu quả sử dụng rơm rạ để tránh việc đốt rơm trên đồng gây phát thải KNK. Ðể giảm KNK trong sản xuất lúa, thời gian qua tỉnh An Giang cũng đã quan tâm quản lý rơm rạ và hướng dẫn nông dân áp dụng đồng bộ nhiều tiến bộ kỹ thuật dựa trên các gói kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm”, công nghệ sinh thái và thực hiện tưới nước ngập khô xen kẽ”.

Theo bà Nguyễn Thanh Thúy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Hậu Giang, để giảm được lượng KNK trên quy mô lớn nhằm đạt các mục tiêu mà nước ta đã cam kết với quốc tế, việc áp dụng đại trà các giải pháp kỹ thuật trong trồng trọt để giảm KNK đối với tất cả hộ dân là rất quan trọng. Do vậy, rất cần sự hỗ trợ, phối hợp của các cấp, các ngành chức năng cả về mặt kỹ thuật và về đầu tư phát triển hạ tầng, thủy lợi để nông dân thực hiện đồng bộ được trên cả cánh đồng.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt thuộc Bộ NN&PTNT, có nhiều giải pháp để giảm KNK như áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, các biện pháp canh tác tốt và sử dụng các loại vật tư nông nghiệp thông minh, phù hợp với việc giảm khí phát thải... Tổng hợp các yếu tố trên, chúng ta có quy trình canh tác tốt hơn và nếu thực hiện tốt, chúng ta vừa có được sản lượng lúa gạo ổn định, đồng thời chứng minh được việc canh tác này không làm phát thải KNK và ảnh hưởng đến BÐKH thì giá trị thương hiệu lúa gạo của ÐBSCL và Việt Nam được nâng cao. Khi đã chứng minh được việc giảm KNK, chúng ta có thể thương mại hóa tín chỉ các-bon và các chỉ tiêu có liên quan để gia tăng thu nhập cho vùng sản xuất lúa gạo. Ðây cũng là mục tiêu hướng tới của Ðề án phát triển bền vững 1 triệu héc-ta lúa chuyên canh chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng ÐBSCL. Ðể đạt được các mục tiêu của Ðề án, đòi hỏi không chỉ làm tốt các công tác chuyên ngành về kỹ thuật canh tác mà còn phải có sự tham gia của cả hệ thống chính trị và các bên có liên quan để thực hiện các giải pháp đồng bộ về tổ chức sản xuất, liên kết chuỗi ngành hàng. Ðảm bảo các điều kiện về hạ tầng, thủy lợi và việc đầu tư cho các cánh đồng tham gia Ðề án. Ðặc biệt, điều tiên quyết là phải có hợp tác xã để thực hiện tất cả các giải pháp một cách đồng bộ và thuận lợi liên kết với doanh nghiệp và các bên có liên quan để tiêu thụ sản phẩm...