Cuộc đảo chính tại Gabon hôm 30-8 là cuộc đảo chính thứ 8 tại châu Phi tính từ năm 2020. Đáng chú ý, ngoại trừ Sudan, các cuộc đảo chính còn lại đều diễn ra ở các nước nói tiếng Pháp. Và cũng có tới 7 nước xảy ra đảo chính quân sự gồm Chad, Guinea, Sudan, Burkina Faso, Mali, Niger và Gabon thuộc khu vực Sahel.

Người biểu tình ủng hộ đảo chính ở Niger. Ảnh: AFP

Vì thế, bằng ngôn ngữ thẳng thắn hiếm thấy ở một nguyên thủ quốc gia, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron mô tả hiện tượng trên là “đại dịch đảo chính”. Chuyên gia Folahanmi Aina tại tổ chức tư vấn quốc phòng và an ninh Viện Dịch vụ thống nhất Hoàng gia (RUSI, Anh) thì bình luận khu vực Sahel đã trở thành một “vành đai đảo chính” ở châu Phi.

Theo Hãng tin Reuters, các cuộc đảo chính có điểm chung là không nước nào khuất phục trước áp lực quốc tế. Sự lên án hoặc đe dọa can thiệp quân sự hầu như không có tác dụng với các lãnh đạo đảo chính ở các nước này. Các lệnh trừng phạt từ các nước phương Tây tác động mạnh đến người dân nhưng dường như lại gây ra sự phản kháng mạnh và tăng cường sự ủng hộ của họ với các lực lượng đảo chính.

Về nguyên nhân, các chuyên gia cho rằng trong những năm gần đây, khu vực Sahel trở thành “sân chơi” hàng đầu cho các nhóm vũ trang, khủng bố. Theo số liệu của Viện Kinh tế và Hòa bình (IEP) có trụ sở tại Úc, khu vực này hiện chiếm tới 43% số thương vong do khủng bố trên toàn cầu. Rồi tình trạng tham nhũng tràn lan, nghèo đói cùng cực, thất nghiệp lan rộng. Cùng với đó, người dân ngày càng bất mãn với các chính phủ dân sự và đồng minh phương Tây vì nhận thức được sự bất lực của các đối tác phương Tây và các tổ chức quốc tế trong việc mang lại sự ổn định và đảm bảo an ninh trong khu vực. Ngược lại, thiện cảm và sự ủng hộ của họ với các lực lượng đảo chính lại gia tăng.

Đặc biệt, ký ức về thời còn là thuộc địa của Pháp vẫn còn tồn tại rất nhiều ở vùng Sahel. Các chuyên gia giải thích xu hướng đảo chính đáng lo ngại tại các quốc gia nêu trên có một phần nguyên nhân do ảnh hưởng quá mức của Pháp. Một bộ phận người dân tại khu vực cho rằng Pháp vẫn đang tìm cách khai thác tài nguyên thiên nhiên của các nước thuộc địa cũ thông qua những dự án giúp giải quyết các vấn đề kinh tế tại địa phương và tiếp tục tạo ra sức ảnh hưởng tại những nơi này bằng chủ nghĩa thực dân kiểu mới, dẫn tới phản đối các chính phủ được Paris ủng hộ.  

ĐỨC TRUNG (Tổng hợp)