Trung Quốc ngày 23-3 công bố kế hoạch áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ trị giá 3 tỉ USD để trả đũa việc Mỹ quyết định đánh thuế nhập khẩu nhôm và thép của Trung Quốc, đẩy hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sát bờ vực chiến tranh thương mại.

Hãng tin AFP dẫn tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết nước này sẽ thực hiện kế hoạch trong hai giai đoạn, đầu tiên là đánh thuế 15% đối với 120 mặt hàng trị giá gần 1 tỉ USD - bao gồm ống thép, trái cây tươi, quả hạt khô và rượu vang - nếu không đạt được thỏa thuận với Mỹ thông qua đàm phán. Tiếp theo, mức thuế 25% sẽ được áp dụng đối với loại hàng hóa thứ hai trị giá gần 2 tỉ USD, bao gồm thịt heo và nhôm phế liệu, sau khi “đánh giá kỹ hơn tác động từ chính sách thuế của Mỹ đối với Trung Quốc”.

Sản xuất thép ở Trung Quốc. Ảnh: AFP

Tuyên bố nêu rõ Trung Quốc và Mỹ là hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, hợp tác là sự lựa chọn đúng đắn duy nhất cho hai nước, do đó, Trung Quốc thúc giục phía Mỹ giải quyết mối quan tâm của phía Trung Quốc càng sớm càng tốt và “tránh gây thiệt hại đến quan hệ hợp tác Trung-Mỹ”. “Chúng tôi định áp thuế hàng nhập khẩu của Mỹ để cân bằng tổn thất mà thuế nhập khẩu nhôm và thép của Mỹ mang lại”, Bộ Thương mại Trung Quốc cho hay. Mặc dù khẳng định sẽ có hành động pháp lý trong khuôn khổ của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) nhằm duy trì sự ổn định của các quy tắc thương mại toàn cầu, nhưng Trung Quốc hy vọng có thể giải quyết mọi vấn đề với Mỹ thông qua đối thoại.

Kế hoạch đánh thuế hàng hóa Mỹ được tiết lộ chỉ một ngày sau khi Tổng thống Donald Trump ký bản ghi nhớ nhằm áp thuế lên lượng hàng nhập khẩu trị giá 60 tỉ USD mỗi năm từ Trung Quốc. Lệnh của Tổng thống chỉ đạo Đại diện Thương mại Mỹ công bố danh mục các mức thuế đề xuất để công chúng cho ý kiến trong vòng 15 ngày, đồng thời yêu cầu Bộ trưởng Tài chính Steven Mukuchin đưa ra danh mục hạn chế đầu tư từ Trung Quốc. Ông Trump cho biết chính quyền của ông cũng đang chuẩn bị đối mặt với khả năng bị kiện ra WTO.

Theo AP, ông Trump luôn phàn nàn về vấn đề thâm hụt thương mại của Mỹ và cáo buộc Trung Quốc toan tính đánh cắp bí mật công nghệ của xứ cờ hoa. Nói về sự mất cân bằng thương mại Mỹ-Trung, ông chủ Nhà Trắng gọi đó là “mức thâm hụt lớn nhất trong lịch sử”. Mỹ báo cáo thâm hụt thương mại với Trung Quốc hồi năm ngoái lên tới 375 tỉ USD, điều mà ông Trump cho là nguyên nhân gây mất việc làm và đóng cửa nhiều nhà máy ở Mỹ. Đại diện Thương mại Mỹ cho biết đã xác định 1.300 dòng sản phẩm sẽ là mục tiêu tiềm năng để đánh thuế, bao gồm sản phẩm liên quan đến ngành hàng không, công nghệ thông tin - truyền thông và máy móc.

Giới kinh doanh lo ngại cuộc giằng co thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể sẽ khiến chính phủ các nước đẩy mạnh kiểm soát nhập khẩu và làm trì trệ thương mại toàn cầu.

Mỹ hoãn áp thuế nhập khẩu nhôm, thép với các đối tác thân cận

Trong một diễn biến khác liên quan kế hoạch Mỹ tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer ngày 22-3 cho biết Tổng thống Trump đã ra lệnh hoãn áp dụng mức thuế mới trong thời gian đàm phán để đi đến giải pháp lâu dài.

Ông Lighthizer cho biết Argentina, Úc, Brazil, Canada, Mexico và Hàn Quốc và Liên minh châu Âu (EU) sẽ được miễn thi hành mức thuế mới. Các nhà lãnh đạo EU hoan nghênh quyết định của Mỹ, nhưng vẫn thận trọng với các điều kiện mà Tổng thống Trump có thể đưa ra. “Tin chúng tôi nhận được từ Washington rất tích cực, nhưng chúng tôi sẽ phải chờ quyết định thực tế của ông Trump” - Thủ tướng Luxembourg, Xavier Bettel, nói bên lề cuộc họp thượng đỉnh EU tại Brussels.

Ngày 23-3, Reuters dẫn lời Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản Hiroshige Seko cho biết nước này sẽ liên hệ chặt chẽ với Mỹ trong các vấn đề thương mại. Ông cho rằng việc trả đũa các biện pháp thương mại của Mỹ có thể hủy hoại hệ thống tự do thương mại, do đó, Nhật Bản sẽ cân nhắc các bước đi cần thiết trong khuôn khổ WTO.

THANH TRÚC