Công nghệ số hiện đại không chỉ thúc đẩy sự phát triển của ngành phim ảnh (cả truyền hình và điện ảnh) mà còn khiến các nhà sản xuất cạnh tranh quyết liệt trên đường đua chinh phục khán giả. Mặt khác, sự xuất hiện của các dịch vụ công nghệ hiện đại cho thấy quan điểm, thị hiếu giải trí của khán giả đã thay đổi.

Nở rộ phim ảnh trực tuyến

Nếu như cách đây 3 năm, muốn xem phim truyền hình thì khán giả phải dõi theo màn hình ảnh nhỏ thời gian dài (thậm chí từ năm này sang năm khác); xem phim điện ảnh thì phải đến rạp. Nay gu thưởng thức phim ảnh của khán giả đã thay đổi, nhất là khi có hàng loạt dịch vụ cung cấp phim ảnh trực tuyến (đủ thể loại) ra đời. Điển hình là Netflix là dịch vụ cung cấp phim và chương trình truyền hình trực tuyến- thu phí thuê bao hàng tháng. Khán giả sẵn sàng chi 8 USD/tháng để có thể thoải mái xem những phim yêu thích vào bất kỳ giờ nào trong ngày và không bị quảng cáo làm phiền. Dữ liệu phim có thể được thu lại và phát bất kỳ lúc nào. Không chỉ phát hành, từ năm 2013, Netflix còn đầu tư làm phim với tác phẩm truyền hình đầu tiên "House of Cards". Thay vì chiếu hàng tuần trên các đài, 13 tập của bộ phim "House of Cards" được ra mắt trong một ngày. Đây là hướng đi hoàn toàn mới và gây sốc của Netflix. Reed Hastings- nhà đồng sáng lập Netflix, cho biết: "Tung 13 tập phim cùng một lúc không phải là một canh bạc. Đây là cách để khách hàng thoải mái kiểm soát việc họ giải trí khi nào và như thế nào". Không ngờ, "House of Cards" thu hút khán giả và trở thành một trong những sê-ri ăn khách hiện nay. "House of Cards" đã kéo dài đến mùa thứ 4, sức hút vẫn không giảm nhiệt. "House of Cards" cũng đã mở đường, giúp Netflix có dịch vụ trình chiếu độc quyền các sê-ri: "Daredevil", "Jessica Jones", "Iron Fist", "Luke Cage",  "Defenders", "Yongpal"… Netflix là hãng giải trí đã có từ năm 1997, nhưng sự tiên phong trong truyền hình trực tuyến từ năm 2013 đã giúp Netflix trở thành đơn vị được nhiều khán giả biết đến. Tính đến tháng 7-2016, Netflix đã sở hữu hơn 83 triệu lượt người sử dụng trên toàn cầu, phủ sóng đến hơn 190 quốc gia.

“Cafe Society” – tác phẩm điện ảnh phát độc quyền trên Amazon .

Tiếp đó, Amazon cũng mở dịch vụ video độc lập- Amazon Prime Video. Gói cước của dịch vụ này là 9 USD/tháng, người dùng có thể truy cập thẳng vào các bộ phim và chương trình truyền hình của Amazon. Phương thức kinh doanh truyền hình trực tuyến của Netflix, Amazon mang đến nhiều tiện ích cho người dùng và tạo ra xu hướng, đó là các công ty truyền hình cáp truyền thống cũng đưa ra nhiều phương thức phục vụ người xem một cách linh hoạt hơn như qua điện thoại, máy tính bảng…

Có thể nói, các dịch vụ cung cấp phim ảnh trực tuyến (như Netflix, Amazon…) thành công khi đáp ứng được thị hiếu của khán giả nhưng lại tạo nên cuộc tranh cãi quyết liệt với các nhà sản xuất và các rạp truyền thống.

Cuộc chiến dữ dội

Doanh thu phòng vé đìu hiu mấy năm nay đã khiến các nhà làm phim đau đầu. Việc Netflix nhảy vào lĩnh vực điện ảnh, phát hành phim song song với rạp chiếu khiến ngành công nghiệp điện ảnh nổ ra cuộc chiến dữ dội, giữa một bên là dịch vụ trực tuyến, bên còn lại là rạp truyền thống. Theo truyền thống, các phim điện ảnh phải chiếu tại rạp trong 90 ngày trước khi xuất hiện trên các phương tiện như DVD hay truyền hình. Doanh thu tại rạp sẽ được chia cho cả hãng phim và rạp, đó cũng là nguồn sống của rạp phim. Do đó, việc một tác phẩm chiếu trực tuyến cùng lúc với thời điểm ra rạp sẽ phá vỡ hoàn toàn mô hình này, đẩy các nhà sản xuất, kinh doanh rạp truyền thống rơi vào khủng hoảng. Patrick Corcoran - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chủ rạp Quốc gia, phản ứng: "Netflix chẳng có cam kết thực sự nào để đảm bảo quyền lợi cho các bên", còn nhà phân tích Phil Contrino của BoxOffice thì cho rằng đây không phải cuộc chơi bình đẳng. Trong khi đó, chuyên gia phân tích truyền thống Rick Greenfield, cho rằng: "Đây là cơ hội độc nhất vô nhị để làm xáo trộn chiến lược phát hành phim cũ kỹ lâu nay. Chúng ta nên nghĩ đến thị hiếu khán giả". Theo ABC News, cách phát hành mới của Netflix về cơ bản là giống với rất nhiều phim độc lập khác, thường xuất hiện trước trên truyền hình theo yêu cầu.

Cuộc chiến lên đỉnh điểm khi các chủ rạp truyền thống "bắt tay" cùng tẩy chay hãng phim nào ký kết phát trực tuyến cùng lúc với ra rạp. Cụ thể, ngay khi thông tin hãng Weinstein Company- đơn vị sản xuất bom tấn "Crouching Tiger, Hidden Dragon: The Green Legend"- ký kết với Netflix thì hàng loạt các rạp truyền thống: AMC, Regal, Cinemark và Carmike (Mỹ), Cineplex (Canada)… đã liên kết không chấp nhận chiếu phim này ngoài rạp. Tuy vậy, Netflix vẫn kiên trì với chiến lược của mình, hàng loạt các bom tấn: "Crouching Tiger, Hidden Dragon: The Green Legend", "Paranormal Activity: The Ghost Dimension", "The Ridiculous Six"… vẫn ra mắt và được người xem đón nhận. Thậm chí, Netflix còn đầu tư sản xuất "Beasts of No Nation"- tác phẩm được giới phê bình và người xem đánh giá cao. Harvey Weistein- Chủ hãng Miramax, cho biết: "Thói quen thưởng thức phim đang thay đổi rất nhanh và sâu rộng. Netflix chính là nhà tiên phong trong bước chuyển mình đó". Dẫu thế, Netflix vẫn là tâm điểm của cuộc chiến tẩy chay điện ảnh trực tuyến của các rạp truyền thống.

Ủy ban Châu Âu đã nghiên cứu để đưa ra dự thảo luật, các dịch vụ VOD (chiếu phim theo yêu cầu) như: Netflix và Amazon Prime Video sẽ phải tuân theo các quy định về ưu tiên thời lượng dành cho phim ảnh sản xuất tại các nước trong Liên minh châu Âu. Theo đó, ít nhất 20% danh mục phim của các dịch vụ này phải được dành cho phim điện ảnh và truyền hình của châu Âu. Ngoài ra, trên các trang chủ cũng phải dành ra không gian để giới thiệu phim châu Âu, chứ không chỉ dành hầu hết cho phim Hollywood như hiện nay.

*

* *

Có thể, sự tiên phong của các dịch vụ cung cấp phim ảnh trực tuyến gây nhiều tranh cãi, nhưng thực tế góp phần tạo nên sự phát triển mạnh mẽ trong ngành công nghiệp điện ảnh và truyền hình. Để cạnh tranh, các hãng sản xuất buộc phải cho ra lò tác phẩm chất lượng, đủ sức lôi kéo khán giả rạp hoặc sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để thưởng thức nó nhanh nhất có thể trên bất kỳ công cụ số hiện đại nào đó.

BẢO LAM (Tổng hợp từ TheWrap, CNBC, Digitaltrends)