Mỹ đang xem xét phối hợp chặt chẽ với các đồng minh như Nhật Bản, New Zealand và Úc để tăng cường hỗ trợ các đảo quốc Thái Bình Dương trong nỗ lực cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc ở khu vực. Bên cạnh đó, Washington còn thúc đẩy việc mở rộng nhóm Bộ Tứ cũng với mục tiêu như vậy.

Viện trợ của Trung Quốc trong đại dịch COVID-19 tới quần đảo Solomon. Ảnh: Xinhua

Hồi tháng 2, năm quốc đảo Thái Bình Dương gồm Palau, Marshall, Nauru, Liên bang Micronesia và Kiribati cho biết họ bắt đầu rút khỏi Diễn đàn các đảo Thái Bình Dương (PIF). Lý do được đưa ra là các bên “không hài lòng” quy trình bổ nhiệm Tổng Thư ký PIF. Vốn Diễn đàn PIF gồm 18 quốc gia được thành lập năm 1971 với nhiệm vụ trọng yếu là tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên và vùng lãnh thổ trong khu vực. Nếu đồng loạt mất đi 5 thành viên, giới phân tích cảnh báo diễn biến này tác động không nhỏ tới sự thống nhất trong khu vực; tạo cơ hội cho Trung Quốc củng cố ảnh hưởng.

Là một trong những đối tác đối thoại toàn diện của PIF, Mỹ cho biết họ muốn làm việc với những quốc gia khác để kết nối lại diễn đàn sau hành động “ly gián” gần đây, mở đường cho hợp tác song phương và thể chế trong tương lai. Phát biểu hôm 8-6 tại sự kiện trực tuyến do Trung tâm An ninh Mỹ mới (CNAS) tổ chức, điều phối viên khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Nhà Trắng Kurt Campbell khẳng định các quốc đảo Thái Bình Dương từ lâu gắn kết với Washington về lịch sử và cả lợi ích chiến lược. Càng về sau, những quốc gia này dần trở thành đấu trường cạnh tranh và đóng vai trò quan trọng đối với an ninh cũng như tình hình địa chính trị ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Vì vậy thời gian tới, ông Campbell cho biết Nhà Trắng sẽ hợp tác chặt chẽ với các đồng minh và đối tác để xây dựng mặt trận thống nhất, củng cố an ninh và sự ổn định cho các quốc đảo Thái Bình Dương. Mục tiêu trước mắt là giải quyết thách thức đe dọa an ninh và kinh tế đối với người dân khu vực này, bao gồm đẩy mạnh viện trợ vaccine COVID-19, cải thiện khả năng hồi phục trước biến đổi khí hậu và giải quyết nạn đánh bắt thủy hải sản IUU (bất hợp pháp, không được báo cáo và không theo quy định). Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, Trung Quốc đang vận hành đội tàu đánh cá tầm xa lớn nhất thế giới và bị coi là thủ phạm hàng đầu của hoạt động đánh bắt cá IUU.

Chiến lược của Mỹ

Theo giới quan sát, kế hoạch của Washington hỗ trợ các quốc gia PIF một mặt vì muốn ngăn Trung Quốc khai thác mối quan hệ chia rẽ trong diễn đàn hòng thu về lợi ích địa chính trị. Đồng thời, lời kêu gọi tăng cường hợp tác giữa New Zealand cùng hai thành viên Nhóm “Bộ Tứ” là Úc và Nhật Bản trong nhiệm vụ này cũng phù hợp chiến lược của Nhà Trắng muốn mở rộng cơ chế đa phương không chính thức để đối phó yêu sách ngày càng tăng của Bắc Kinh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Gần đây, quan chức các quốc gia thành viên Bộ Tứ gồm Mỹ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ từng đề cập đến khả năng kết nạp thành viên mới. Hội nghị thượng đỉnh nhóm này tổ chức trực tuyến hồi tháng 3 đã mời thêm một số nước như Hàn Quốc, New Zealand càng khiến nhiều người đặt câu hỏi về khả năng hình thành “Bộ Tứ mở rộng”. Shi Yinhong, Giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, đánh giá Bộ Tứ đã tạo cho Mỹ và đồng minh khuôn khổ đa phương lý tưởng thách thức Bắc Kinh trong tương lai. Vị học giả này dự đoán hướng mở rộng chính của Bộ Tứ bắt đầu từ các thành viên Ngũ Nhãn (Anh, New Zealand), tiếp đến là Hàn Quốc ở Đông Á và những nước thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), thiết lập vòng vây chính trị từ Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương.

Hiện Trung Quốc còn quan ngại Bangladesh gật đầu trước lời mời gọi của Mỹ và Ấn Độ tham gia nhóm Bộ Tứ mở rộng. Tình huống này có thể gây áp lực đáng kể cho Bắc Kinh. Nằm bên bờ Vịnh Bengal, Bangladesh không chỉ quan trọng về mặt địa lý mà còn là đối tác chiến lược của Trung Quốc trong sáng kiến “Vành đai, Con đường”. Nếu Dhaka gia nhập khuôn khổ do Washington dẫn dắt, đây sẽ là đòn giáng mạnh vào nỗ lực của Bắc Kinh để đưa Nam Á vào quỹ đạo địa chính trị.

MAI QUYÊN (Theo Reuters)