Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton (trái) và Ngoại trưởng Úc Kevin Rudd trong cuộc họp báo ngày 8-11. Ảnh: ABC

Cuộc đàm phán tại Melbourne năm nay đánh dấu kỷ niệm 25 năm thành lập cơ chế đối thoại AUSMIN và 70 năm thiết lập quan hệ chính thức giữa Mỹ và Úc. Đàm phán diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Barack Obama và Ngoại trưởng Clinton đang nỗ lực củng cố lại vai trò của Mỹ ở khu vực. Tổng thống Obama đang có chuyến thăm Ấn Độ trong hành trình 10 ngày tới châu Á, trong khi bà Clinton đã tới hàng loạt các nước Việt Nam, Malaysia, Campuchia, Trung Quốc, New Zealand và Papua New Guinea. Mỹ là đồng minh chiến lược quan trọng của Úc ở khu vực từ Thế chiến thứ hai, khi hàng ngàn quân Mỹ từng đồn trú ở nước này. Úc và Mỹ đã đứng cùng chiến tuyến theo Hiệp ước ANZUS mà hai nước đã ký hồi năm 1951 cùng với New Zealand. Chính quyền Úc ủng hộ cuộc tấn công của Mỹ vào Iraq năm 2003 và có khoảng 1.500 quân ở Afghanistan hỗ trợ hoạt động huấn luyện. Mỹ và Úc cũng đã hợp tác trao đổi thông tin tình báo và chống cướp biển.

Theo các nhà phân tích, Úc muốn tận dụng cuộc đàm phán mới này để củng cố liên minh với Mỹ và thông qua đó, đảm bảo an ninh xứ chuột túi. Canberra đã đề nghị cung cấp một căn cứ hoạt động mới cho quân đội Mỹ ở Thái Bình Dương, trong lúc Washington đang chịu sức ép tại Nhật Bản đòi đóng cửa căn cứ chiến lược ở đảo Okinawa, nơi các lực lượng Mỹ đồn trú từ Thế chiến thứ hai. Các căn cứ lớn của Mỹ như ở Okinawa và căn cứ Không lực Andersen ở Guam là những căn cứ quan trọng để Mỹ duy trì ảnh hưởng ở châu Á - Thái Bình Dương, trong bối cảnh Trung Quốc tăng cường sức mạnh quân sự và ảnh hưởng khắp khu vực. Báo Wall Street Journal (Mỹ) ngày 7-11, cho biết hiệp ước quốc phòng mới có thể cho phép quân đội Mỹ tiếp cận các hải cảng, các cơ sở huấn luyện và khu vực thử vũ khí của Úc, cũng như đề cập khả năng hợp tác giám sát không gian và an ninh mạng.

Tuy nhiên, Thủ tướng Úc Julia Gillard khẳng định Trung Quốc là yếu tố chính trong các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Úc. Ngoại trưởng Rudd cũng cho rằng tăng cường hợp tác quân sự là vì “lợi ích an ninh quốc gia” của cả hai nước. Theo báo Sydney Morning Herald, Úc có nguy cơ bị phản ứng từ Trung Quốc về kế hoạch tăng cường sự hiện diện của quân đội Mỹ ở nước này. Mặc dù Ngoại trưởng Clinton cho rằng quan hệ giữa Trung Quốc, Mỹ và Úc “đạt được thành quả tốt đẹp nhất định” dưới thời Tổng thống Obama, nhưng các chuyên gia đối ngoại cảnh báo, kế hoạch tăng cường sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Úc có thể bị Bắc Kinh xem là một phần trong chiến lược kiềm chế Trung Quốc.

N. MINH
(Theo WSJ, SMH, Reuters)