Để thu hẹp khoảng cách giữa trình độ học thuật và nhu cầu việc làm thực tế, giới chức Trung Quốc đang điều chỉnh chính sách giáo dục, hệ thống đào tạo nghề và lộ trình bồi dưỡng nhân tài tương lai.

Sinh viên một lớp sửa chữa ô tô tại tỉnh Hồ Nam (Trung Quốc) trong giờ thực hành. Ảnh: VCG

Theo báo cáo Xu hướng Việc làm Toàn cầu cho Thanh niên 2024 do Tổ chức Lao động Quốc tế công bố, quá nhiều người trẻ trên thế giới thất nghiệp, không được học tập hoặc đào tạo và cơ hội tiếp cận việc làm tử tế vẫn còn hạn chế ở các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển. Báo cáo cũng ghi nhận việc không có đủ công việc kỹ năng cao dành cho những thanh niên có trình độ học vấn, đặc biệt là ở các nước có thu nhập trung bình. Tình trạng này làm gia tăng khoảng cách giữa hệ thống giáo dục và nhu cầu thị trường lao động.

Trung Quốc cũng đang đối mặt với những vấn đề tương tự. Theo thống kê mới nhất về phát triển giáo dục Bắc Kinh giai đoạn 2024-2025, số lượng sinh viên tốt nghiệp sau đại học hiện đã vượt quá số lượng sinh viên đại học tại thành phố này. Trong bối cảnh thị trường việc làm cạnh tranh cao, nhiều người trẻ đang nỗ lực "viết lại" thông tin cá nhân.

Giống như trường hợp Li Yiran, người tốt nghiệp Đại học Luân Đôn (Anh) và đang làm việc cho một công ty tư nhân tại thành phố Thượng Hải. Cô gái 26 tuổi đã nỗ lực rất nhiều để có được công việc có mức lương khá hiện tại, nhưng nó vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng mà cô từng đặt ra. Li nhận ra rằng "bằng cấp cao" không còn mang lại nhiều lợi thế, dù ở Trung Quốc hay nước ngoài. Li tìm hướng phát triển sự nghiệp trong ngành trí tuệ nhân tạo (AI). Nhiều bạn bè của cô cũng đang làm điều tương tự - trau dồi kỹ năng AI để chuẩn bị cho những cơ hội việc làm trong tương lai, mặc dù họ có bằng cấp học vấn ấn tượng.

Ngoài AI, một số người đang đầu tư vào các kỹ năng thực tế trong các ngành công nghiệp truyền thống như sản xuất và dịch vụ. Trên mạng xã hội Trung Quốc Xiaohongshu, từ khóa "nâng cao kỹ năng" đã thu hút hơn 65 triệu lượt xem, với nhiều người dùng chia sẻ mẹo về may đo, thẩm mỹ... Một số tham gia các khóa học nghề, trong khi những người khác tự học thông qua các nền tảng trực tuyến.

Xu hướng nâng cao kỹ năng còn làm rộ lên các sáng kiến "trao đổi kỹ năng" trên khắp cả nước. Các sự kiện chia sẻ kỹ năng cũng ngày càng tăng, với sự tham gia của các trường đại học hàng đầu như Đại học Đồng Tế, Đại học Hạ Môn...

Ở cấp quốc gia, Chính phủ Trung Quốc cũng khuyến khích người dân nâng cao kỹ năng. Văn phòng Xúc tiến Việc làm và Bảo hộ Lao động thuộc Quốc vụ viện gần đây ban hành hướng dẫn cho chiến dịch đào tạo nghề trên toàn quốc giai đoạn 2025-2027. Mục tiêu là cung cấp hoạt động đào tạo cho hơn 30 triệu người, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao và có nhu cầu cao.

Ngoài vấn đề điểm thi

Trong khi những người đã học đại học hoặc đang đi làm tìm kiếm "sự đào tạo lại", nhiều học sinh vừa tốt nghiệp phổ thông đang cân nhắc lại loại hình giáo dục nào phù hợp nhất với thực tế thị trường việc làm. Thay vì chỉ tập trung vào những ngôi trường danh tiếng, giờ đây cả học sinh và phụ huynh xem xét các chương trình đào tạo và triển vọng nghề nghiệp một cách nghiêm túc hơn.

Ông Chu Zhaohui, nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Giáo dục Quốc gia Trung Quốc, nhận định sự thay đổi trong xu hướng giáo dục này có liên quan trực tiếp đến nhu cầu ngày càng tăng của thị trường lao động. "Hiện nay có một khoảng cách rõ ràng giữa giá trị bằng cấp và những gì xã hội thực sự cần. Vấn đề không phải là bằng cấp đã mất hoàn toàn giá trị, mà là cơ hội việc làm và định hướng nghề nghiệp đang thay đổi", ông Chu cho biết.

Bộ Giáo dục Trung Quốc mới đây đã phê duyệt 29 chuyên ngành đại học mới - bao gồm AI và y học lão khoa - được thiết kế để phù hợp với các chương trình giáo dục đáp ứng nhu cầu mới của xã hội.

NGUYỆT CÁT (Theo Global Times)