Không chỉ người đứng đầu lãnh sự quán Trung Quốc tại thành phố Houston từ chối đóng cửa cơ sở ngoại giao này theo yêu cầu của Mỹ, giới chức ở Bắc Kinh còn đưa ra hành động trả đũa Washington.

Lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô. Ảnh: AP

Trong cuộc phỏng vấn với Hãng tin Politico hôm 23-7, Tổng lãnh sự Trung Quốc tại Houston Thái Vĩ khẳng định văn phòng của ông vẫn sẽ mở cửa “cho đến khi có thông báo mới”. Trước đó, Mỹ đã bất ngờ yêu cầu lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston đóng cửa trong vòng 72 giờ “nhằm bảo vệ sở hữu trí tuệ và thông tin cá nhân của người Mỹ”. Theo ông Thái, yêu cầu này “không phù hợp Công ước Vienna về các vấn đề lãnh sự và cũng không tuân theo thông lệ quốc tế hoặc quy tắc ngoại giao, vi phạm hiệp ước lãnh sự Trung - Mỹ”. Do vậy, Bắc Kinh cũng đã kêu gọi Washington hủy bỏ lệnh đóng cửa.

Các chuyên gia nhận định từ chối đóng cửa lãnh sự quán là điều chưa từng có trong lịch sử quan hệ Mỹ - Trung, lưu ý rằng ngay cả Chính phủ Nga cũng không phản kháng khi Mỹ đóng 2 cơ sở ngoại giao hồi năm 2017. Theo giới phân tích, nếu Trung Quốc quyết duy trì hoạt động của lãnh sự quán ở Houston (hạn chót đóng cửa vào lúc 16h ngày 24-7), Mỹ có thể thu hồi thị thực của ông Thái cùng các nhân viên dưới quyền, cho phép đặc vụ liên bang bắt và có thể trục xuất họ. Lãnh sự quán này có khoảng 60 nhân viên. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã cảnh báo đóng cửa lãnh sự quán ở Houston sẽ “phá vỡ chiếc cầu tình hữu nghị” giữa hai nước.

Trung Quốc đáp trả cân xứng

Đúng như những đồn đoán, Trung Quốc hôm qua ra lệnh ngừng mọi hoạt động tại lãnh sự quán Mỹ ở thành phố Thành Đô (thuộc tỉnh Tứ Xuyên, Tây Nam Trung Quốc), nơi được cho có tầm quan trọng chiến lược đối với Mỹ vì liên quan đến Tây Tạng. Hãng tin AFP dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh đây là sự đáp trả hợp pháp và cần thiết đối với các biện pháp không phù hợp bên phía Mỹ và quan hệ Mỹ - Trung như hiện nay “không phải là điều Bắc Kinh mong muốn”.

Trong khi đó, tổng biên tập Thời báo Hoàn cầu Hồ Tích Tiến viết trên Twitter cho biết Trung Quốc đã yêu cầu Mỹ đóng cửa lãnh sự quán của nước này tại Thành Đô trong vòng 72 giờ và phía Trung Quốc đã thông báo tin này cho phía Mỹ vào lúc 10h sáng 24-7 (giờ địa phương). Điều đó có nghĩa lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô sẽ phải đóng cửa trước 10h sáng 27-7, theo hãng tin Reuters. Quyết định trên được cho là sự đáp trả cân xứng với Mỹ. Theo website của Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đô, cơ quan này được thành lập năm 1985, có khoảng 200 nhân viên với khoảng 150 trong số đó là người Trung Quốc.

Ngoài cơ sở ở Houston, Trung Quốc còn có 6 cơ quan ngoại giao khác tại Mỹ: đại sứ quán ở Washington D.C., một văn phòng tại Liên Hiệp Quốc và các lãnh sự quán ở San Francisco, Los Angeles, Chicago và New York. Trong khi đó, ngoài đại sứ quán ở Bắc Kinh, Mỹ còn duy trì 5 lãnh sự quán khác tại Quảng Châu, Thượng Hải, Thành Đô, Vũ Hán, Thẩm Dương. Ngoài đại lục, Mỹ cũng có một cơ quan đại diện ngoại giao ở Hong Kong và Macau.

Mối đe dọa nguy hiểm

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 23-7 đã có bài phát biểu chỉ trích Bắc Kinh và lý giải việc đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston bằng cách gọi đó là “một trung tâm gián điệp và đánh cắp sở hữu trí tuệ”. Tuy nhiên, ông Pompeo chỉ đề cập sơ qua chuyện đóng cửa lãnh sự quán, thay vào đó tập trung vào những căng thẳng lớn hơn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới này.

Nhà ngoại giao Mỹ mô tả Trung Quốc là mối đe dọa nguy hiểm, lợi dụng mối quan hệ với các nước dân chủ. “Sự thật là chính các chính sách của chúng ta và các quốc gia tự do khác đã giúp hồi phục nền kinh tế suy yếu của Trung Quốc, để rồi Bắc Kinh gây tổn hại cho những bàn tay quốc tế đã giúp đỡ mình” - ông Pompeo nói. Qua đó, ông kêu gọi Mỹ cùng các nước đồng minh sử dụng “cách tiếp cận quyết đoán và đa dạng hơn” nhằm buộc Trung Quốc phải thay đổi hành vi.

Trong khi đó, Bộ Tư pháp Mỹ thông báo Cục Điều tra Liên bang  (FBI) đã bắt giữ 3 đối tượng là công dân Trung Quốc do hành vi gian lận thị thực, trong khi đối tượng thứ 4 đang lẩn trốn trong lãnh sự quán Trung Quốc tại San Francisco.  Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng các công dân trên đã xin thị thực nghiên cứu tại Mỹ và có quan hệ với Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Theo bộ trên, FBI mới đây đã thẩm vấn những người được cấp thị thực bị nghi là thành viên của PLA tại hơn 25 thành phố của Mỹ.

HẠNH NGUYÊN