Trung Quốc, quốc gia phát thải khí nhà kính lớn nhất thế giới, đang thúc đẩy các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn nhằm đạt được đỉnh phát thải carbon, cam kết tăng gấp đôi công suất năng lượng tái tạo vào năm 2030 và mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060.

Một trang trại năng lượng mặt trời ngoài khơi tỉnh Sơn Đông. Ảnh: Getty Images

Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC) vừa xác nhận kế hoạch xây dựng các trang trại điện gió ngoài khơi, đồng thời đẩy nhanh việc xây dựng “các cơ sở năng lượng mới” trên khắp các vùng sa mạc rộng lớn của nước này, trong đó gồm dự án thủy điện gây tranh cãi trên Nhã Lỗ Tạng Bố, con sông dài nhất trong Khu tự trị Tây Tạng. Ấn Độ lo ngại dự án này có thể gây ra tác động đối với dòng nước chảy xuống hạ lưu.

NDRC còn cho biết sẽ tạo ra một tuyến đường truyền tải điện trực tiếp, kết nối Tây Tạng với Hong Kong, Macao và Quảng Đông. “Trung Quốc sẽ tích cực và thận trọng hành động để đạt được đỉnh phát thải carbon và mục tiêu trung hòa carbon” - NDRC trong một báo cáo tuyên bố.

Tuy nhiên, than vẫn đóng vài trò trung tâm trong cơ cấu năng lượng của Trung Quốc. NDRC cho hay, Bắc Kinh sẽ tiếp tục tăng sản lượng và nguồn cung cấp than trong năm nay trong khi thử nghiệm các công nghệ carbon thấp tại các nhà máy nhiệt điện than, đồng thời thúc đẩy các sáng kiến nhằm thay thế nhiên liệu hóa thạch. Nhiều ước tính dự đoán rằng đến năm 2026, năng lượng mặt trời sẽ vượt qua nhiên liệu hóa thạch để trở thành nguồn cung cấp năng lượng hàng đầu của Trung Quốc.

Năm 2023, Trung Quốc đã không đạt được mục tiêu cắt giảm carbon là 3,4%, bởi “nhu cầu năng lượng cao và thời tiết khắc nghiệt”. Dẫu vậy, Bắc Kinh vẫn giữ vai trò đi đầu về năng lượng tái tạo. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, năm 2023, Trung Quốc chiếm tới 60% công suất năng lượng tái tạo mới trên toàn thế giới. Năm 2024, Bắc Kinh dẫn đầu thế giới về đầu tư chuyển đổi năng lượng, chiếm 2/3 trong tổng số 2.100 tỉ USD được chi trên toàn cầu vào chuyển đổi năng lượng.

Tính đến cuối năm 2024, công suất lắp đặt điện tái tạo của Trung Quốc đã đạt 1,889 tỉ kW, tăng 25% so với năm trước, chiếm khoảng 56% tổng công suất lắp đặt điện của nước này. Trong đó, công suất lắp đặt năng lượng mới, bao gồm điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối đạt 1,454 tỉ kW. Riêng tổng công suất lắp đặt nhiệt điện của nước này là 1,44 tỉ kW. Như vậy, công suất lắp đặt năng lượng mới của Trung Quốc đã lần đầu tiên vượt nhiệt điện trong năm 2024.

Tính chung, năng lượng tái tạo chiếm gần 40% sản lượng điện của quốc gia Đông Á này năm 2024. Đáng chú ý, độ che phủ rừng của Trung Quốc đạt 25% vào năm 2023, giúp hấp thụ hơn 1,2 tỉ tấn CO₂ mỗi năm. Trong thập niên qua, Trung Quốc cũng đã dẫn đầu thị trường xe điện. “Thông qua các mục tiêu trung hòa carbon đầy tham vọng cũng như các nỗ lực phi carbon hóa công nghiệp, Trung Quốc đã đạt được tiến bộ đáng kể trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế bền vững” - Naing Swe Oo, thành viên ban cố vấn cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Myanmar, cho biết.

Một báo cáo cho biết lĩnh vực năng lượng xanh, bao gồm sản xuất xe điện, đóng góp 1/4 mức tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc năm 2024 và lần đầu tiên chiếm hơn 10% GDP của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. 

Mặt khác, Trung Quốc đang thúc đẩy nhiều dự án năng lượng tái tạo tại các quốc gia đang phát triển, trong đó gồm dự án chuyển giao công nghệ năng lượng tái tạo Trung Quốc - Ethiopia - Sri Lanka, lắp đặt 11 giải pháp năng lượng xanh, mang lại lợi ích cho hơn 50.000 người; trang trại điện gió Zhanatas (Kazakhstan), hàng năm sản xuất 350 triệu kWh, tiết kiệm 109.500 tấn than; nhà máy thủy điện Gouina (Mali), mỗi năm sản xuất 687 triệu kWh, giảm 630.000 tấn khí thải carbon. Bắc Kinh cũng dẫn đầu về xuất khẩu công nghệ sạch, cung cấp 70% linh kiện sản xuất năng lượng mặt trời và 60% thiết bị điện gió toàn cầu. Chỉ trong năm 2023, những mặt hàng xuất khẩu này đã giúp cắt giảm 810 triệu tấn khí thải carbon trên toàn thế giới.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)