Cuối tháng 7-2012, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ triển khai xét nghiệm và chẩn đoán bệnh lao bằng máy Gene Xpert. Đây là bệnh viện đầu tiên ở ĐBSCL triển khai kỹ thuật này. Kỹ thuật Gene Xpert mới, đơn giản, thời gian chẩn đoán nhanh, với độ nhạy và độ chính xác rất cao, giúp bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị sớm…

* Chẩn đoán và điều trị sớm bệnh lao

Cán bộ Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ xét nghiệm mẫu trên máy Gene Xpert.

Trước đây, khi chưa triển khai kỹ thuật Gene Xpert, để chẩn đoán các trường hợp lao kháng thuốc (kháng thuốc R, R/H), Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ phải lấy mẫu đàm, cấy tại phòng Xét nghiệm của bệnh viện, kết quả dương tính thì chuyển lên Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, TP Hồ Chí Minh để làm kháng sinh đồ, mất từ 2-4 tháng (tính từ lúc lấy mẫu đàm) mới có kết quả. Bác sĩ Huỳnh Văn Thanh, Trưởng khoa Lao, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ, cho biết: "Trong thời gian chờ kết quả, bác sĩ chỉ điều trị triệu chứng, nâng đỡ thể trạng cho bệnh nhân. Khi nào có kết quả chính thức mới tiến hành điều trị được". Không những bệnh nhân chờ đợi kết quả mà bệnh viện cũng mất công điều xe, cử cán bộ nhân viên hàng tuần vận chuyển mẫu lên TP Hồ Chí Minh. Trong khi đó, việc triển khai chẩn đoán bằng Gene Xpert đem lại cơ hội chẩn đoán và điều trị sớm cho bệnh nhân. Bác sĩ Huỳnh Văn Thanh cho biết thêm: "Gene Xpert có kết quả nhanh chỉ sau hai giờ nên giúp bác sĩ ra quyết định điều trị sớm".

Không chỉ chẩn đoán lao kháng thuốc, Gene Xpert còn giúp chẩn đoán bệnh lao trên bệnh nhân nhiễm HIV, lao trẻ em. Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thủy, Phó trưởng khoa Xét nghiệm-Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ, cho biết: "Với bệnh nhân HIV có nghi ngờ lao, nhiều bệnh nhân không khạc đàm được hoặc có trường hợp mẫu đàm khó tìm vi khuẩn lao, có thể bỏ sót bệnh. Với trẻ em nghi ngờ lao, chụp X-quang phổi có tổn thương, lấy mẫu đàm soi trực tiếp tìm vi khuẩn lao. Nếu âm tính thì hẹn lần 2 để cấy đàm kiểm tra, rất mất công cho bệnh nhân. Với Gene Xpert, kỹ thuật này làm ngay tại bệnh viện, cho kết quả nhanh, độ chính xác cao, kịp thời điều trị, từ đó làm giảm mất dấu theo dõi người bệnh. Đến nay, bệnh viện đã thực hiện 48 mẫu (trong đó có 2 mẫu lao trẻ em). Kỹ thuật xét nghiệm này có độ nhạy lên tới 99% ở những bệnh phẩm đàm soi AFB (vi khuẩn lao) dương tính và 80% ở những mẫu đàm soi AFB âm tính".

* Mở rộng chẩn đoán và điều trị lao kháng thuốc

Hệ thống Gene Xpert do Hiệp hội chống lao Hà Lan tài trợ cho những tỉnh thành có quản lý bệnh lao đa kháng thuốc - trong đó có TP Cần Thơ. Đối tượng bệnh nhân xét nghiệm là bệnh lao tái trị, lao nhi và lao đồng nhiễm HIV. Riêng lao nhi, chỉ có Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và TP Cần Thơ được phép chẩn đoán bằng Gene Xpert. Lao tái trị là bệnh nhân lao đã điều trị phác đồ 1, sau một thời gian, thất bại, tái phát phác đồ 1 hoặc tái phát, thất bại phác đồ 2 thì bệnh nhân được làm Gene Xpert để chẩn đoán có kháng thuốc hay không và quyết định điều trị. Bệnh nhân trên địa bàn TP Cần Thơ được miễn phí xét nghiệm Gene Xpert (chi phí cho xét nghiệm này khoảng trên 2 triệu đồng, do tổ chức Y tế thế giới (WHO) tài trợ).

Với việc triển khai kỹ thuật xét nghiệm Gene Xpert trong chẩn đoán lao nhi, TP Cần Thơ bắt đầu triển khai chẩn đoán và điều trị lao trẻ em từ tháng 9-2012. Trước đó, vào tháng 8-2012, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ tập huấn cho bác sĩ chuyên khoa nội hô hấp của bệnh viện đa khoa tuyến thành phố, quận, huyện và Tổ trưởng Tổ lao quận, huyện để tiến hành quản lý lao trẻ em. Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ, trước đó, Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ đã điều trị lao trẻ em dựa trên tiêu chí lâm sàng, cận lâm sàng, bệnh nhân có dấu hiệu nghi ngờ mắc lao và có tiếp xúc với người thân có bệnh lao, điều trị kháng sinh thông thường không đáp ứng. Tuy nhiên, theo đánh giá của WHO, trong những năm qua, điều trị, phát hiện bệnh lao trẻ em rất thấp. Vì thế, xét nghiệm này giúp phát hiện đúng và nhanh để quyết định điều trị sớm cho bệnh nhi bị lao.

Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Nhàn cho biết thêm: "TP Cần Thơ sẽ xét nghiệm và chẩn đoán lao kháng thuốc cho các tỉnh, thành lân cận như An Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Vĩnh Long và Hậu Giang bằng kỹ thuật Gene Xpert. Sau chẩn đoán, nếu kết quả dương tính thì Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ tiếp nhận điều trị một thời gian ngắn, sau đó chuyển về cho các bệnh viện ở các tỉnh, thành tiếp tục điều trị và theo dõi quản lý điều trị tiếp".

Qui trình thường qui của WHO chỉ hướng dẫn làm xét nghiệm Gene Xpert chẩn đoán lao đa kháng thuốc, lao đồng nhiễm HIV và lao nhi. Thực tế Gene Xpert còn giúp chẩn đoán lao ngoài phổi ở trẻ em như tràn dịch màng phổi, lao màng não, lao màng bụng… Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ cũng đề nghị WHO xây dựng qui trình chẩn đoán lao ngoài phổi để góp phần phát hiện sớm và điều trị kịp thời lao trẻ em.

Bài, ảnh: HUỆ HOA