Ngày 11-2, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo rằng chỉ mỗi châu Âu sẽ không thể bảo đảm an ninh cho Kiev nếu Tổng thống Donald Trump rút lại sự hỗ trợ của Mỹ.

Tổng thống Zelensky trong một cuộc trả lời phỏng vấn báo chí tại Kiev. Ảnh: The Guardian

“Có những ý kiến cho rằng châu Âu có thể cung cấp bảo đảm an ninh mà không cần người Mỹ, và tôi luôn nói không. Bảo đảm an ninh mà không có người Mỹ thì không phải là bảo đảm an ninh thực sự”, Tổng thống Zelensky nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn với tờ The Guardian hôm 11-2.

Nhà lãnh đạo Ukraine cũng nói rằng ông sẵn sàng trao đổi lãnh thổ với Nga nếu Tổng thống Trump thành công đưa hai nước vào bàn đàm phán. Theo đó, Ukraine sẽ trao cho Mát-xcơ-va vùng lãnh thổ do nước này đang kiểm soát ở tỉnh Kursk của Nga và đổi lại, Kiev sẽ lấy một vùng lãnh thổ khác. Trước đây, ông Zelensky đã từ chối việc nhượng bộ.

Phía Nga đã sáp nhập 5 vùng từ Ukraine, gồm bán đảo Crimea vào năm 2014 và sau đó là Donetsk, Kherson, Luhansk và Zaporizhzhia vào năm 2022. Theo tạp chí Forbes, khoảng 7.000 tỉ USD tổng giá trị khoáng sản của Ukraine đang nằm ở Donetsk và Lugansk thuộc vùng Donbass.

Trong giai đoạn đầu của cuộc chiến với Nga, kỹ năng giao tiếp và lời kêu gọi đầy nhiệt huyết của ông Zelensky đã khiến giới lãnh đạo phương Tây ủng hộ Ukraine bằng cách viện trợ vũ khí và tài chính. Nhưng giờ đây, ông Zelensky phải đối mặt với thách thức mới khi tổng thống của nước Mỹ, đồng minh lớn nhất của Ukraine, là một người hoài nghi về việc tiếp tục hậu thuẫn.

Trong cuộc phỏng vấn với hãng tin Fox News phát sóng ngày 10-2, Tổng thống Trump cho biết Mỹ đã đầu tư khoảng 350 tỉ USD vào Ukraine trong những năm gần đây và việc tiếp tục hỗ trợ mà không nhận lại gì là “dại dột”. Theo đó, nhà lãnh đạo thuộc đảng Cộng hòa đề nghị Mỹ khai thác số đất hiếm tương đương 500 tỉ USD của Ukraine.

Sau những bình luận trên, ông Zelensky đã đưa ra những thông điệp mới dành cho ông Trump, trong đó nổi bật nhất là ý tưởng Mỹ sẽ được ưu tiên tiếp cận “đất hiếm” của Ukraine. Ông Trump đã nhiều lần đề cập đến triển vọng này trong những dịp xuất hiện trên phương tiện truyền thông gần đây. Hôm 11-2, tân chủ nhân Nhà Trắng thông báo sẽ cử Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đến Ukraine, chuyến thăm được cho là nhằm thảo luận về các nguồn tài nguyên khoáng sản đất hiếm.

Tổng thống Zelensky thừa nhận rằng điều quan trọng đối với an ninh của Ukraine là việc Mỹ tiếp tục hỗ trợ về mặt quân sự. Ông nhấn mạnh Ukraine có trữ lượng uranium và titan lớn nhất châu Âu, và nếu những trữ lượng này rơi vào tay Nga thì Mỹ sẽ không có lợi.

Các khoáng sản trên đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất công nghệ hiện đại. Ukraine cũng có trữ lượng than khổng lồ, bên cạnh dầu mỏ và khí đốt, nhưng phần lớn chúng nằm trong các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát.

Ngoài vấn đề khoáng sản, Tổng thống Zelensky còn đề nghị sẽ trao cho các công ty Mỹ những hợp đồng tái thiết béo bở để thuyết phục ông Trump mang đến một thỏa thuận tiềm năng có lợi cho Kiev.

Nhà lãnh đạo Ukraine dự kiến sẽ gặp Phó Tổng thống Mỹ JD Vance vào ngày 14-2 tại Hội nghị An ninh Munich ở Ðức. Ông Vance thường xuyên chỉ trích sự hỗ trợ của Mỹ vốn rất quan trọng đối với nỗ lực của Ukraine chống lại chiến dịch quân sự của Nga.

Tổng thống Trump ngày 10-2 xác nhận rằng ông sẽ sớm cử Ðặc phái viên Keith Kellogg đến Ukraine. Ông Kellogg là người được giao nhiệm vụ soạn thảo đề xuất chấm dứt xung đột Nga - Ukraine kéo dài gần 3 năm.

Tổng thống Mỹ đang thúc đẩy chấm dứt cuộc xung đột này một cách nhanh chóng, trong khi ông Zelensky kêu gọi Washington đảm bảo an ninh chặt chẽ như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào. Kiev lo ngại rằng bất kỳ giải pháp nào không bao gồm những cam kết quân sự cứng rắn, chẳng hạn như Ukraine được gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO) hoặc triển khai quân gìn giữ hòa bình, sẽ cho Mát-xcơ-va thời gian để tái tập hợp lực lượng và tái vũ trang cho một cuộc tấn công mới.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)