Nói thì nói vậy thôi, chứ lúc sinh thời, khi còn là Thủ tướng hay đã về hưu cho đến cuối đời, Thủ tướng luôn dành mối quan tâm đặc biệt với nhân dân và nặng lòng với quê hương. Tôi may mắn và hạnh phúc có mấy lần được gặp, phục vụ khi Thủ tướng về thăm và làm việc ở tỉnh Vĩnh Long nên thấy rõ điều đó.

Thủ tướng Võ Văn Kiệt chụp ảnh lưu niệm với lãnh đạo tỉnh, cán bộ tuyên giáo, văn hóa, nhà báo tỉnh Vĩnh Long (trong đó có tác giả bài viết này)​

Với tư duy năng động, nhạy bén và tầm nhìn chiến lược, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã gợi ý lãnh đạo tỉnh nhà trong việc chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nói chung và cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp nói riêng. Cụ thể, Thủ tướng đề nghị giảm diện tích đất trồng lúa, phát triển diện tích vườn cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, phát triển đàn bò thịt, trồng nấm rơm, quảng bá trái cây đặc sản của tỉnh như: thương hiệu bưởi Năm Roi (Bình Minh); cam sành (Tam Bình),… Những vấn đề lớn của tỉnh như: xây dựng các khu công nghiệp, kết nối Vĩnh Long với các nhà đầu tư, quy hoạch phát triển thị xã Vĩnh Long lên thành phố, xây dựng cầu Mỹ Thuận,… cũng được Thủ tướng nghiên cứu rất kỹ và đóng góp nhiều ý kiến xác đáng. Những việc cụ thể, thiết thực như xây dựng tuyến dân cư vùng ngập lũ, chăm lo đời sống đồng bào dân tộc Khmer, tháo gỡ khó khăn về mặt bằng sản xuất và vốn vay cho các hộ sản xuất, kinh doanh,… đều được Thủ tướng quan tâm góp ý. Mỗi chuyến về thăm quê hương Vĩnh Long, Thủ tướng đều đề nghị đi cơ sở như thăm nông dân sản xuất giỏi xã Chánh An, huyện Mang Thít; thăm hỏi bà con lao động thị trấn Vũng Liêm; đến tận nơi khảo sát việc phòng, chống lũ, bảo vệ vườn cây ăn trái các xã cù lao Minh; nghe chuyện cặp bờ sông Cổ Chiên phát triển lò gạch, gốm sứ, xí nghiệp đóng tàu...

Có lần, theo kế hoạch, Thủ tướng về thăm huyện Bình Minh. Các đồng chí trong Ban Thường vụ Huyện ủy chuẩn bị cờ xí, đèn hoa, khẩu hiệu đón tiếp rất trọng thị, chu đáo. Ai dè, Thủ tướng không theo quốc lộ 1A mà đi ca nô từ hướng sông Hậu, vào sông Cái Vồn rồi đi lên các cơ quan huyện. Hóa ra, trước đó Thủ tướng đã đi thị sát dọc tuyến sông, địa điểm xây cầu Cần Thơ tương lai và thăm người dân cù lao Mỹ Hòa. Làm việc với Huyện ủy Bình Minh, Thủ tướng căn dặn: Cố giữ và phát triển vườn bưởi Năm roi Mỹ Hòa vì đây là vốn quý, không phải nơi nào cũng có được. Các công trình có thể xây dựng chỗ nào cũng được nhưng vườn bưởi xanh tốt, cho chất lượng cao, mùi vị đặc trưng thì chỉ ở Mỹ Hòa mới có.

Khi đã nghỉ hưu, tuổi cao sức yếu, nhưng trong các dịp lễ, ngày truyền thống, Thủ tướng vẫn thường xuyên về thăm quê hương, thăm đồng đội cũ và những gia đình nuôi chứa, chở che cho mình trong những năm tháng ác liệt của hai cuộc kháng chiến. Có lần Thủ tướng kể trong kháng chiến chống Mỹ, từng ở bến phà Bình Minh, sát bên đồn quân cảnh, từng được một sĩ quan công binh của ngụy chở đi thị sát TP Cần Thơ bằng chiếc xe Honda 67. Nghe lời Thủ tướng, chúng tôi cùng anh em Sở Văn hóa Thông tin tìm đến gặp ông Hai Nghiệp - vị sĩ quan năm xưa, con của ông Mười Tép, một cơ sở, đường dây bí mật quan trọng của ta và thấy chiếc xe còn được gia đình bảo quản cẩn thận làm kỷ niệm.

Là người có nhãn quan tinh tế trong việc cảm thụ và lao động nghệ thuật, Thủ tướng đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực văn hóa tỉnh nhà. Thủ tướng trăn trở về xây dựng “Bảo tàng Nông nghiệp” và công viên “Khởi nghĩa Nam kỳ” tại thị trấn Vũng Liêm để nhớ ơn người xưa tay lấm chân bùn, nghèo khổ vì chén cơm manh áo; nhớ cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ biết bao đồng chí, đồng đội đã hy sinh. Hai công trình như để đền ơn đáp nghĩa với khả năng còn lại và những gì Thủ tướng muốn góp sức với quê hương, đồng thời để thế hệ sau hiểu về cội nguồn truyền thống…

Năm 2000, Vĩnh Long tổ chức kỷ niệm 60 năm ngày Nam kỳ khởi nghĩa khá lớn, nhiều hoạt động diễn ra sôi nổi khắp nơi trong tỉnh, trong đó có buổi lễ hoành tráng tại hội trường Huyện ủy Vũng Liêm. Thủ tướng bấy giờ đã nghỉ hưu, về rất sớm. Ông về nơi chôn rau cắt rốn của mình ở xã Trung Hiệp, huyện Vũng Liêm, đi thăm bà con nhân dân, trong đó có những người đã từng nuôi chứa, vào sinh ra tử với ông trong Khởi nghĩa Nam kỳ hoặc gia đình con cháu của họ. Phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng nhắc nhiều đến sự hy sinh cao cả của người dân Vũng Liêm trong Nam kỳ khởi nghĩa và qua hai cuộc kháng chiến. Thủ tướng nhắc nhở trách nhiệm của Đảng bộ, chính quyền địa phương là phải lo phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là nâng cao đời sống nhân dân về mọi mặt. Riêng về việc tổ chức buổi lễ kỷ niệm, Thủ tướng đề nghị thay đổi cách làm, không cứ họp mặt dân lại nghe đọc “discourse”, diễn văn ôn lại truyền thống, nghe Đảng ủy, chính quyền dặn dò, chỉ đạo rồi về mà phải tổ chức nhiều hoạt động vui chơi giải trí, sinh hoạt văn hóa để người dân phấn khởi, làm cho ngày lễ trở thành ngày hội của toàn dân. Đó là cách thiết thực nhất để người dân nhớ đến công lao, sự hy sinh của cha ông mình, từ đó càng thêm tin Đảng, Nhà nước.

Lần khác, Thủ tướng về nghe thuyết minh quy hoạch và định hướng phát triển đô thị Bình Minh. Sau khi nghe Sở Xây dựng trình bày trên bản đồ và bản thuyết minh quy hoạch chi tiết dày cộm, Thủ tướng góp ý: Lợi thế của Bình Minh là nằm bên bờ sông Hậu với hệ thống chi lưu rất là thuận lợi. Quy hoạch gì thì gì cũng phải biến Bình Minh thành một đô thị hiện đại, hữu tình của vùng sông nước miệt vườn. Hơn nữa, quy hoạch phải khả thi, hướng đến cuộc sống của người dân. Người dân phải vui mừng, tự nguyện tham gia xây dựng quê hương mình ngày càng tươi đẹp.

Qua các câu chuyện trên đây cho thấy tầm nhìn sâu rộng của Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Điều nổi bật là từ việc lớn đến việc cụ thể, Thủ tướng đều có sự quan tâm đặc biệt đến nhân dân. Là người mang trọng trách của đất nước, Thủ tướng luôn đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết, lấy cái chung làm quan trọng để lo cho cái riêng, không vì cục bộ địa phương mà có sự ưu tiên nào. Nặng lòng với quê hương, Thủ tướng luôn quan tâm theo dõi, chỉ đạo, hướng dẫn để cán bộ và nhân dân quê hương Vĩnh Long chủ động, sáng tạo phát triển trong tổng thể chung của vùng ĐBSCL và cả đất nước.

Nguyễn San