Trong chuyến thăm Mỹ và gặp Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng vào sáng 7-2 (theo giờ địa phương), thách thức đặt ra cho Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba là tìm cách bảo vệ lợi ích quốc gia trong khi vẫn cam kết Tokyo là đồng minh thân cận của Washington.

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba đến căn cứ không quân Andrews vào chiều 6-2, bắt đầu chuyến thăm Mỹ kéo dài 3 ngày. Ảnh: The Yomiuri Shimbun

Thủ tướng Ishiba là lãnh đạo nước ngoài thứ hai được tiếp đón tại Nhà Trắng kể từ khi ông Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ, sau Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Còn nhớ, khi ông Trump lần đầu đắc cử, Thủ tướng Nhật Bản lúc đó là ông Shinzo Abe đã trở thành nhà lãnh đạo thế giới đầu tiên tổ chức hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ tại Tòa tháp Trump vào tháng 2-2017. Sự kiện này khởi đầu cho mối quan hệ cá nhân thân thiết giữa hai người với tổng cộng 14 cuộc gặp thượng đỉnh trực tiếp trong thời gian tại vị. Giờ đây, Nhật Bản dưới thời Thủ tướng Ishiba sẽ cần nhiều hơn một “cuộc ve vãn” và dành cho Mỹ những “món quà” đắt hơn.

“Quà” tặng Mỹ

Thủ tướng Ishiba nhấn mạnh các khoản đầu tư ổn định liên tục của Nhật Bản vào Mỹ trong nhiều thập niên và quảng bá Nhật là nhà đầu tư chiến lược vào công nghệ tiên tiến và sản xuất của Mỹ. Nhật Bản là nhà đầu tư hàng đầu tại Mỹ trong 5 năm liên tiếp và quốc gia Ðông Bắc Á này đóng góp đáng kể vào việc tạo việc làm cho người dân xứ cờ hoa.

Giám đốc điều hành của “gã khổng lồ” công nghệ Nhật Softbank, Masayoshi Son đã đích thân nói với ông Trump rằng công ty sẽ đầu tư tới 100 tỉ USD vào Mỹ. Lãnh đạo Softbank còn thông báo họ sẽ cùng với các hãng công nghệ Oracle và OpenAI rót ít nhất 500 tỉ USD vào Dự án Stargate để phát triển cơ sở hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Mỹ.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Ishiba thuyết phục Washington rằng Tokyo là đối tác quan trọng để đưa nước Mỹ trở nên vĩ đại hơn. Trong bối cảnh Mỹ nỗ lực củng cố vị thế quốc gia xuất khẩu năng lượng, Nhật sẽ sắm vai một khách hàng háo hức khi nước này muốn tiếp tục giảm phụ thuộc vào năng lượng từ Trung Ðông cũng như Nga. Nhật Bản là một trong những nước nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng lớn nhất thế giới, trong khi Mỹ nổi lên là bên xuất khẩu nhiên liệu hàng đầu.

Yêu cầu từ ông Trump

Hãng tin Kyodo News dẫn lời một quan chức Mỹ nói rằng ông Trump “gần như chắc chắn sẽ gây sức ép nhằm buộc Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng” trong cuộc gặp với Thủ tướng Ishiba.

Nhật Bản đã phê duyệt ngân sách quốc phòng kỷ lục 8,7 tỉ yen (55,1 tỉ USD) cho năm tài chính 2025, tăng 9,4% so với năm ngoái. Ðây là một phần trong kế hoạch 5 năm hướng tới mục tiêu tăng chi tiêu quân sự lên 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2027.

Tuy nhiên, Elbridge Colby, Thứ trưởng phụ trách chính sách tại Lầu Năm Góc, cho rằng Tokyo nên nâng mức này lên 3% GDP.

_❝ Mức độ thành công trong chuyến công du Mỹ của Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tùy thuộc vào việc ông có thể giúp Tokyo tránh trở thành mục tiêu đánh thuế của Washington và rơi vào tầm ngắm như Canada, Mexico.

Theo số liệu thống kê năm 2024 mà Bộ Thương mại Mỹ công bố ngày 5-2, nước này ghi nhận thâm hụt thương mại hàng hóa lớn nhất với Trung Quốc, lên tới gần 300 tỉ USD, trong khi Nhật Bản xếp thứ 7 với hơn 68 tỉ USD. Do đó, Nhật không có nguy cơ đứng đầu danh sách thuế quan của Tổng thống Trump._❞