Hôm nay 11-4, cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội ở Sudan bắt đầu và sẽ kéo dài trong 3 ngày. Trên lý thuyết, cử tri Sudan đang đứng trước sự lựa chọn giữa một đất nước thống nhất hay chia cắt Bắc- Nam, giữa một chính quyền Hồi giáo hay thế tục.

Ông al-Bashir được cho là sẽ tiếp tục tại vị sau 21 năm cầm quyền. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, cuộc bầu cử đa đảng đầu tiên trong 24 năm qua tại quốc gia lớn nhất châu Phi này đã bị phủ bóng đen khi hàng loạt chính đảng quyết định tẩy chay. Phát pháo là Phong trào giải phóng nhân dân Sudan (SPLM), đảng lớn nhất ở miền Nam, với lý do không thể tiến hành tổng tuyển cử trong bối cảnh đang xảy ra xung đột tại Darfur, còn các ứng viên của họ thì bị quấy rối. Sau đó 11 đảng khác cũng nhất tề tẩy chay. Những đảng này cho rằng dù họ có tham gia đi nữa thì kết quả cũng được sắp đặt để mang lại chiến thắng cho đương kim Tổng thống Omar al-Bashir thuộc đảng Quốc đại (NCP) cầm quyền. Đáp lại những chỉ trích của phe đối lập về âm mưu gian lận trong bầu cử, NCP cho rằng các đảng này rút lui là do tự nhận thấy không đủ khả năng cạnh tranh. Nhưng nói gì thì nói, việc thiếu vắng hơn 10 đảng lớn trong cuộc bầu cử sẽ làm lung lay tính hợp pháp của chính phủ mới.

Các cuộc bầu cử lần này là dấu mốc quan trọng của Thỏa thuận hòa bình toàn diện ký năm 2005 giữa NCP với SPLM nhằm chấm dứt hơn hai thập niên nội chiến Bắc-Nam khiến khoảng 2 triệu người thiệt mạng. Theo đó, một chính phủ đoàn kết dân tộc đã được thành lập, trong đó có một phó tổng thống đại diện cho miền Nam. Miền Nam được hưởng qui chế tự trị trong 6 năm và sẽ tiến hành trưng cầu dân ý về việc hợp nhất với miền Bắc hoặc tách ra thành một quốc gia độc lập vào tháng 1-2011. Trong thời gian này, hai miền có quân đội riêng và chia đều nhau nguồn thu từ dầu mỏ. Tại Sudan, đa số dân miền Bắc theo đạo Hồi trong khi miền Nam có đông người Thiên Chúa giáo.

Tuy nhiên, sau 5 năm chia sẻ quyền lực, SPLM tố cáo NCP không tôn trọng thỏa thuận hòa bình. Lãnh đạo của SPLM Salva Kiir, hiện là phó tổng thống Sudan và tổng thống miền Nam, chủ trương tách miền Nam ra khỏi miền Bắc. Trong cuộc bầu cử hôm nay, ông Kiir không ra tranh cử chiếc ghế tổng thống Sudan với ông al-Bashir mà tiếp tục ứng cử tổng thống miền Nam. “Trong 5 năm qua, chúng tôi không thấy điều gì có thể khiến người miền Nam chấp nhận thống nhất”, ông Kiir nói với những người ủng hộ hôm 9-4. Trong khi đó, Tổng thống al- Bashir nói rằng khoảng 30% người miền Nam muốn ly khai, 30% muốn ở lại với miền Bắc và ông sẽ làm hết sức mình để giành lấy sự ủng hộ của 40% còn đang phân vân.

LÊ DÂN (Theo AP, Reuters, Bloomberg)