Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã lên tiếng xin lỗi quốc dân và nhận hoàn toàn trách nhiệm vì bổ nhiệm Bộ trưởng Quốc phòng Tomomi Inada, người đã từ chức sáng 28-7 do bị nghi ngờ bưng bít thông tin liên quan đến binh sĩ gìn giữ hòa bình Nhật.

Bà Inada thông báo từ chức bộ trưởng quốc phòng tại cuộc họp báo sáng 28-7 ở Tokyo. Ảnh: Reuters

Phát biểu trước báo giới được phát sóng trực tiếp trên truyền hình, Thủ tướng Abe gởi lời xin lỗi người dân Nhật “bằng cả trái tim”, đồng thời thông báo chỉ định Ngoại trưởng Fumio Kishida tạm quyền kiêm nhiệm Bộ trưởng Quốc phòng nhằm không để xuất hiện khoảng trống quyền lực giữa lúc đất nước đang đối mặt với những thách thức an ninh tại khu vực.

Sự vụt tắt của ngôi sao đang lên

Bà Inada, 58 tuổi, là thân tín của ông Abe vì có cùng quan điểm dân tộc chủ nghĩa. Sau khi được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng hồi tháng 8-2016, bà được nhiều người coi là ngôi sao chính trị đang lên có thể trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của xứ hoa anh đào trong tương lai.

Tuy nhiên, thanh danh của bà Inada bắt đầu giảm sút khi hồi tháng 2-2017, một cuộc điều tra nội bộ của Bộ Quốc phòng phanh phui vụ che giấu quyển sổ ghi chép các hoạt động hàng ngày của binh sĩ gìn giữ hòa bình Nhật tại Nam Sudan. Quyển nhật ký mô tả các hiểm họa thường trực của binh sĩ Nhật trong cuộc nội chiến đẫm máu tại quốc gia châu Phi non trẻ nhất thế giới này. Trong khi đó, bà Inada được cho đã đánh giá thấp tính chất nghiêm trọng của cuộc xung đột vũ trang nơi đây. Sau vụ phanh phui trên, từ tháng 4-2017, Chính phủ Nhật Bản quyết định rút toàn bộ binh sĩ gìn giữ hòa bình ra khỏi vùng chiến sự chết chóc này. Trong một động thái được cho là nhận trách nhiệm vụ bưng bít thông tin trên, Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Mặt đất Nhật Bản Toshiya Okabe đã từ chức hôm 27-7.

Hồi tháng 6, Bộ trưởng Inada cũng phải chịu áp lực từ chức vì “vạ miệng”. Bà  đã phải đưa ra lời xin lỗi vì yêu cầu cử tri ủng hộ ứng viên của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền trong cuộc bầu cử hội đồng lập pháp ở Tokyo, đồng thời nhấn mạnh rằng đề nghị này do “Bộ Quốc phòng, Lực lượng Phòng vệ, Bộ trưởng Quốc phòng và LDP” đưa ra.

Chính trường Nhật rối ren

Quyết định từ chức của bà Inada bị đánh giá là quá trễ và Thủ tướng Abe bị cho ưu ái quá lâu vị bộ trưởng tương đồng tư tưởng với mình. Tuy vậy, Thủ tướng Abe đã thông báo kế hoạch cải tổ nội các vào tháng 8 tới trong bối cảnh uy tín của chính phủ ở mức thấp kỷ lục là 26%. Trong những tháng qua, uy tín cá nhân của ông Abe cũng suy giảm đáng kể.

Có điều, đảng Dân chủ đối lập tại Nhật Bản đang lâm vào thế hỗn loạn khi thủ lĩnh là bà Renho Murata hôm 27-7 đã thông báo ý định từ chức sau chưa đầy 1 năm đảm nhiệm vai trò lãnh đạo. Một cuộc thăm dò hôm 24-7 cho thấy đảng Dân chủ chỉ nhận được sự ủng hộ của 5% số người được hỏi, so với 25% của LDP.

Nhận định về tình thế hiện nay của các đảng phái Nhật Bản, ông Koichi Nakano, giáo sư khoa học chính trị của Đại học Sophia (Tokyo) nói: “Nền chính trị Nhật đang gặp rối ren lớn. Chính phủ Abe bị đẩy vào chân tường và đang có kế hoạch cải tổ nội các, trong khi đảng đối lập chính mất thủ lĩnh”.

Giữa khoảng trống quyền lực của phe đối lập, Thị trưởng Tokyo Yuriko Koike được kỳ vọng có thể dẫn dắt đảng Người Tokyo Trước tiên  non trẻ của mình tham gia “sân khấu” chính trị cấp quốc gia để đối đầu với LDP. Bà Koike từng là nữ bộ trưởng quốc phòng đầu tiên của xứ Mặt trời mọc.

Cuộc tổng tuyển cử mới tại Nhật Bản sẽ diễn ra cuối năm 2018. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng Thủ tướng Abe có thể kêu gọi một cuộc bầu cử sớm  nếu uy tín của ông và nội các mới không được cải thiện, trong lúc ban lãnh đạo đảng Dân chủ suy yếu và phe của bà Koike chưa đủ thực lực. 

ĐỨC TRUNG (Theo Reuters, Bloomberg)