Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (phải) đón Tổng thống Philippines Benigno Aquino đến Tokyo ngày 13-12. Ảnh: Reuters

Từ kinh tế, viện trợ, đầu tư

Thông cáo báo chí sau cuộc họp với các bộ trưởng tài chính ASEAN sáng 13-12, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Taro Aso cho biết Tokyo chủ trương tăng cường trao đổi tiền tệ với ASEAN nhằm giúp bình ổn tài chính và thúc đẩy phát triển kinh tế, thương mại khu vực. Nhật Bản đã tăng gần gấp đôi trao đổi tiền tệ với Indonesia và Philippines với tổng giá trị lần lượt là gần 23 tỉ USD và 12 tỉ USD. Ngoài việc đã đồng ý trao đổi 3 tỉ USD với Singapore, Nhật Bản còn muốn tái ký kết thỏa thuận tiền tệ với Malaysia và Thái Lan. Trao đổi tiền tệ được coi là yếu tố cốt lõi giúp các nước Đông Nam Á đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính châu Á hồi cuối những năm 1990.

Tại hội nghị lần này, Nhật Bản sẽ công bố gói viện trợ phát triển mới 19,4 tỉ USD cho các nước ASEAN trong 5 năm tới. Mặc dù là nước có tỷ lệ nợ công cao nhất thế giới với hơn 200% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), nhưng Nhật Bản có dự trữ ngoại hối lớn thứ hai hành tinh, đạt hơn 1.276 tỉ USD tính đến tháng 10-2013.

Tăng cường viện trợ đồng thời tạo cơ hội thúc đẩy đầu tư và thương mại của Nhật Bản vào ASEAN. Năm 2012, khi mối quan hệ Trung-Nhật cực kỳ căng thẳng vì tranh chấp biển đảo, vốn đầu tư trực tiếp (FDI) của Nhật Bản chuyển mạnh sang ASEAN với 14,4 tỉ USD, so với 13,5 tỉ USD tại Trung Quốc. Chỉ tính riêng trong năm tháng đầu năm nay, FDI từ xứ Mặt trời mọc tại ASEAN là 8,2 tỉ USD, so với 4,2 tỉ USD ở Trung Quốc. Nhật Bản xem ASEAN vừa là khu vực giàu tài nguyên vừa là thị trường tiềm năng lớn với hơn 600 triệu người tiêu dùng có thu nhập ngày càng cao.

Đến hòa bình, an ninh, văn hóa

Viết trên tờ Tin tức Nhật Bản số ra ngày 13-12, Thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố ASEAN luôn là trung tâm trong chiến lược ngoại giao toàn cầu của Tokyo và nó đã được thể hiện rõ qua chuyến công du tới tất cả 10 nước thành viên ASEAN chỉ chưa đầy một năm trở lại cầm của ông. Ông Abe mong muốn cùng với các nhà lãnh đạo ASEAN thảo luận 4 trụ cột chính có tầm quan trọng ngang nhau trong tương lai quan hệ giữa hai bên, đó là hòa bình và an ninh, chia sẻ thịnh vượng, chất lượng sống của người dân và trao đổi nhân dân. Thủ tướng Abe cũng nhấn mạnh hội nghị là cơ hội để ông giải thích khái niệm "chủ động đóng góp hòa bình" vì sự ổn định và an ninh khu vực và toàn cầu dựa trên nguyên tắc hợp tác quốc tế lâu dài của Nhật Bản.

Hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản-ASEAN diễn ra trong bối cảnh một Trung Quốc trỗi dậy về mặt kinh tế và tăng cường sức mạnh quân sự đang ngày càng bộc lộ tham vọng bành trướng tại khu vực. Vì thế, đây là một trong những chủ đề bàn thảo tại hội nghị. Theo cựu đại sứ Nhật Bản tại Mỹ Ichiro Fujisaki - giáo sư Đại học Sophia tại Tokyo, điều quan trọng là Nhật Bản và ASEAN cùng đưa ra một thông điệp chính trị về tự do hàng không và hàng hải. Cựu Ngoại trưởng Takashi Sekiyama - phó giáo sư Đại học Meiji tại Tokyo- nói thẳng: "Nhật Bản muốn cùng với ASEAN và Mỹ kiềm chế Trung Quốc". Phát biểu trước báo giới sau khi ông Abe gặp Thủ tướng Malaysia Najib Razak hôm 12-12, Phó Chánh Văn phòng nội các Nhật Bản Hiroshige Seko cũng nhấn mạnh điều cần thiết là Tokyo và ASEAN phải hợp tác để đối phó với Bắc Kinh.

ĐỨC TRUNG (Tổng hợp)