|
Ông Gates (đầu tiên bên trái) hội đàm với các nhà lãnh đạo Azerbaijan tại Baku ngày 6-6.
Ảnh: Reuters |
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates ngày 6-6 có chuyến thăm Azerbaijan nhằm thảo luận việc tăng cường quan hệ quân sự song phương. Theo tờ Washington Post, quốc gia nhỏ bé 8 triệu dân vùng Trung Á này có hai điều làm Washington phải quan tâm là dầu mỏ và hậu cần cho cuộc chiến tại Afghanistan. Vì thế, khi các quan chức Azerbaijan thời gian gần đây than phiền rằng mình không được chính quyền Barack Obama “hậu tạ” tương xứng thì ngay lập tức họ được Nhà Trắng “chiếu cố”. Nhiệm vụ của ông Gates trong chuyến đi này là đảm bảo với Tổng thống Safar Aliyev rằng Baku luôn có những người bạn tại Washington, đồng thời chuyển cho ông Aliyev bức thư của Tổng thống Obama.
Quả thật, cách đây mấy tuần, các quan chức Azerbaijan đã công khai bày tỏ sự không hài lòng khi các nhà thầu nước ngoài không trả 2 triệu USD cho việc sử dụng không phận của nước này tới Afghanistan. Ngoài ra, họ cũng nói bóng gió một cách khó chịu rằng chính quyền Obama không tích cực giúp giải quyết cuộc tranh chấp giữa Azerbaijan và Armenia về quy chế tương lai của tỉnh Nagorno-Karabakh và 7 khu vực xung quanh khác. Thậm chí, theo hãng tin Reuters, chính quyền Baku hồi tháng 4 vừa qua đã cáo buộc Mỹ đứng về phía Armenia trong vấn đề Nagorno-Karabakh và đe dọa sẽ xem xét lại mối quan hệ với Washington.
Để trấn an Azerbaijan, ông Gates cam kết Mỹ sẽ mở rộng hợp tác quân sự với nước này như giúp hỗ trợ khả năng kiểm soát an ninh trên Biển Caspie, chia sẻ thông tin tình báo. Còn trong thư, Tổng thống Obama hứa sẽ giải quyết vấn đề Nagorno-Karabakh như là một “ưu tiên hàng đầu”. Ông cũng đề cao vai trò của Baku trong việc hợp tác chặt chẽ với Washington “vì lợi ích an ninh năng lượng toàn cầu, sự phát triển thịnh vượng và nền dân chủ khu vực”.
Từ khi bắt đầu cuộc chiến tại Afghanistan cuối năm 2001 đến nay, Mỹ và đồng minh NATO sử dụng lãnh thổ Azerbaijan để đưa hàng chục ngàn lượt xe và máy bay vận tải quân sự sang Afghanistan. Chỉ tính riêng năm 2009, có khoảng 100.000 binh sĩ Mỹ và NATO quá cảnh Azerbaijan trong các chuyến bay đến và ra khỏi chiến trường này. Hiện nay ¼ hàng tiếp tế của liên quân cho chiến trường Afghanistan phải đi qua lãnh thổ Azerbaijan. Trong bối cảnh chính quyền mới ở Kyrgyzstan đã ngưng tiếp tế nhiên liệu cho căn cứ quân sự Manas duy nhất của Mỹ tại Trung Á, Washington hơn lúc nào hết phải cần thêm sự hợp tác của Baku.
Ngoài ra, Azerbaijan còn là một “rốn dầu” lớn tại Biển Caspie, có thể đáp ứng nhu cầu an ninh năng lượng của châu Âu. Đây là lý do Bộ Ngoại giao Mỹ và Ủy ban châu Âu đã cử đặc phái viên phụ trách các vấn đề năng lượng đến Baku hồi tuần rồi để tham dự một hội nghị dầu khí khu vực. Mục tiêu của phương Tây là thuyết phục Azerbaijan ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ xây dựng Tuyến hành lang năng lượng phía Nam, tức không đi qua lãnh thổ trung gian Nga và Iran, và họ đã làm được điều đó. Azerbaijan dự kiến tăng sản lượng khai thác từ 50,4 triệu tấn dầu và 23,6 tỉ mét khối khí năm 2009 lên 60 triệu tấn dầu và 35-40 tỉ mét khối khí vào năm 2015. Nhu cầu nội địa của Azerbaijan chỉ chiếm khoảng ¼ trong số đó, nên nước này phải đẩy mạnh xuất khẩu dầu khí. Một khi Tuyến hành lang năng lượng phía Nam đi vào hoạt động thì nguồn dầu khí của Azerbaijan sẽ tiếp tục chảy sang thị trường “đói” năng lượng của châu Âu.
PHÚC KIẾN
(Theo WP, Reuters, AFP, News.az)