Tiến sĩ Nguyễn Trung Kiên.

Tôi biết Nguyễn Trung Kiên cách nay hơn 10 năm, khi Kiên là tân sinh viên đậu thủ khoa khóa 30, "chân ướt chân ráo" bước vào giảng đường đại học. Và nay, sau hơn 10 năm gặp lại, Kiên đã trở thành tiến sĩ toán học và trở về Trường Đại học Cần Thơ với vai trò là giảng viên của Bộ môn Toán, Khoa Sư phạm… Kiên vừa nhận Giải thưởng công trình toán học năm 2015 của Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học, giai đoạn 2010-2020.

Toán học không khô khan

Đó là những gì tôi cảm nhận khi có dịp tiếp xúc, trò chuyện cùng Kiên. Kiên nói rằng những quy luật tự nhiên đưa vào toán học thường rất đẹp. Bản chất của việc nghiên cứu toán học là thuộc về "ý tưởng", là việc phát hiện ra những định lý, những "bài toán mới" chứ không đơn thuần là sự đánh đố. Kiên bộc bạch: "Toán học không khô khan như mọi người vẫn nghĩ mà trái lại nó rất "thi vị" và đầy cuốn hút. Tôi thích toán bởi vì nó ứng dụng được trong rất nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội. Ngay cả trong hội họa, nhiếp ảnh, thi ca… đều có "bóng dáng" của toán học. Và nhà toán học cũng biết yêu nghệ thuật, thích thể thao như ai…".

Kiên có gương mặt sáng, toát lên vẻ thông minh và luôn để lại cho bạn bè ấn tượng đẹp bởi tính khiêm nhường. Khác với vẻ rụt rè trong giao tiếp khi còn là sinh viên, giờ đây Kiên là một nhà khoa học chững chạc, giao tiếp tự tin và có phần cởi mở hơn rất nhiều. Tuy vậy dường như đức tính khiêm nhường ở Kiên vẫn còn hiện rõ. Là một trong những tiến sĩ trẻ của Trường Đại học Cần Thơ nói riêng và cả nước nói chung, vừa bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ tại Đại học Kaiserslautern (Đức) và sở hữu trong tay đến 7 công trình nghiên cứu khoa học đăng ở tạp chí chuyên ngành quốc tế… nhưng Kiên dường như rất kiệm lời khi nói về mình. Kiên bộc bạch: "Với tôi, đây chỉ là giai đoạn khởi đầu, là tiền đề, hành trang để mình tiến sâu hơn trên con đường nghiên cứu khoa học. Vả lại, tôi mới về trường trực tiếp tham gia công tác giảng dạy, còn nhiều khó khăn, bỡ ngỡ nên cần phải cố gắng học hỏi, tích lũy kinh nghiệm từ từ".

Chứng kiến sự nỗ lực và quá trình trưởng thành trong công tác chuyên môn của Kiên, PGS. TS. Lâm Quốc Anh, Trưởng bộ môn Toán, Khoa Sư phạm, Trường Đại học Cần Thơ, khen ngợi: "Thời học đại học, Kiên từng là thành viên nòng cốt trong đội tuyển Olympic của Trường và đi thi giành nhiều giải cao. Sau khi tốt nghiệp đại học, Kiên được giữ lại trường sau đó cử đi đào tạo thạc sĩ tại Viện Toán học Việt Nam và Đức và giành học bổng học tiếp tiến sĩ tại Đức. Chuyên ngành "Tối ưu tổ hợp" mà Kiên đang theo đuổi là lĩnh vực khó, còn mới mẻ và có hướng phát triển tốt".

Để có được thành công như ngày hôm nay, Kiên đã trải qua một thời kỳ dài khổ luyện. Kiên học giỏi toán và có niềm đam mê nghiên cứu toán học từ nhỏ. Ngay từ những năm cấp 2, Kiên đã nổi tiếng học giỏi, đặc biệt vượt trội những môn về khoa học tự nhiên và ngoại ngữ. Kiên là con trai út trong gia đình có bốn anh em trai, cha mẹ làm nghề buôn bán. Dù nhà ở cách xa trung tâm thành phố nhưng cha mẹ Kiên dành mọi ưu tiên cho việc học của con. Kiên kể: "Gia đình tôi trước kia ở phường An Bình, TP Cần Thơ nhưng từ năm 1991 cả gia đình chuyển về thị trấn Ngã Sáu, tỉnh Hậu Giang sinh sống. Biết tôi yêu thích học toán, hàng đêm ba đưa tôi lên Cần Thơ tìm thầy "luyện toán", và ngủ lại nhà cũ, để sáng sớm lại đưa tôi trở về Hậu Giang học chính khóa. Thương ba vất vả bao nhiêu, tôi càng phấn đấu học giỏi bấy nhiêu…". Kiên cho rằng để gặt hái thành công trong học tập nói chung, môn toán nói riêng thì bên cạnh việc cần một người thầy giỏi, còn phải duy trì thói quen tự học. Trong đó, quá trình đọc sách chiếm đến 70%. Cũng nhờ duy trì tốt thói quen này, Kiên đã không gặp khó khăn khi vào học đại học và kể cả khi học ở nước ngoài. Kiên nói: "Nhớ lúc mới đậu đại học, hầu như suốt ngày tôi chỉ biết có học, hết học trên lớp lại học ở nhà, hết đến thư viện lại lang thang ở những nhà sách. Tối tối lại đến lớp học thêm chương trình APTECH- lập trình viên quốc tế (học bổng dành cho thủ khoa). Quá trình học tập liên tục như vậy đã giúp tôi tích lũy thêm rất nhiều kiến thức để không bị hẫng hụt khi nghiên cứu, học tập ở nước ngoài".

Hướng đến ngành toán học ứng dụng

Hiện tại, Kiên đang cùng với PGS. TS Lâm Quốc Anh và một giáo sư Đại học Houston (Mỹ) cũng như các thành viên trong "nhóm tối ưu Cần Thơ" tập trung nghiên cứu giải một số bài toán ứng dụng vào thực tiễn đời sống. PGS. TS Lâm Quốc Anh chia sẻ: "Nghiên cứu tối ưu là một hướng nghiên cứu mới, có nhiều ứng dụng trong thực tiễn. Hiện tại, nhóm chúng tôi đang đi sâu vào tính toán số liệu, nhằm "số hóa" các thuộc tính của một số vật dụng thường dùng, như máy vi tính, ti-vi... Nếu thành công sẽ ứng dụng vào việc tư vấn khách hàng trong việc chọn mua những mặt thông dụng".

Kiên mong muốn ứng dụng những kiến thức toán học vào thực tiễn và giải quyết tốt những vấn đề thực tiễn đặt ra. Kiên chia sẻ: Nhìn chung ứng dụng của toán học trong đời sống rất đa dạng. Tuy nhiên giữa lý thuyết và thực tiễn vẫn còn có khoảng cách khá lớn. Ở nước ngoài, người ta đã liên kết được khâu này thông qua một "kỹ sư mềm". Kỹ sư mềm là người am hiểu về kiến thức chuyên môn thực tế của một ngành nghề, lĩnh vực, như trong lĩnh vực xây dựng, chế tạo, thoát hiểm, thoát nước… sẽ đặt ra những yêu cầu về kỹ thuật hay nói cách khác là những "bài toán khó", để thách thức những người nghiên cứu toán học tìm ra lời giải, nhằm tìm ra biện pháp tối ưu. Và ngược lại, chính những người này sẽ giúp những người nghiên cứu toán học thực thi được ý tưởng của mình…

Giáo sư và bạn bè quốc tế chúc mừng Tiến sĩ Nguyễn Trung Kiên (bìa phải) sau khi bảo vệ thành công luận án. Ảnh do nhân vật cung cấp

Chia sẻ về những dự định sắp tới, Kiên nói: "Trước mắt, tôi sẽ tích cực trao dồi chuyên môn, rèn luyện kỹ năng, phương pháp giảng dạy hiệu quả; tiếp tục nghiên cứu khoa học cũng như kết nối, trao đổi chuyên môn với những người nghiên cứu cùng lĩnh vực, và hướng dẫn sinh viên làm nghiên cứu khoa học. Qua đó, tôi mong muốn kích thích, truyền lửa nghiên cứu cho sinh viên". Hiện tại, Kiên đang tập trung nghiên cứu và hợp tác nghiên cứu một số đề tài cho kết quả khả quan. Bên cạnh chuẩn bị tài liệu để thực hiện 5 bài báo khoa học trong năm 2016, tiếp tục cùng người thầy của mình đưa "nhóm nghiên cứu tối ưu" Cần Thơ ngày càng phát triển. Nhận xét về học trò ưu tú Nguyễn Trung Kiên, PGS. TS. Lâm Quốc Anh, Trưởng Bộ môn Toán, Khoa Sư phạm, Trường Đại học Cần Thơ, phấn khởi nói: "Kiên là một nhà khoa học trẻ, khỏe, có năng lực chuyên môn tốt và đặc biệt là lòng say mê nghiên cứu khoa học. Chúng tôi hy vọng ngọn lửa nhiệt tình, lòng say mê nghiên cứu của Kiên sẽ ngày càng lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, giảng viên và sinh viên".

Chia tay với chúng tôi, PGS. TS. Lâm Quốc Anh nói vui: "Kiên học về toán học tối ưu nên tất cả kế hoạch tương lai đều được Kiên tính toán chi tiết, khoa học. Chẳng hạn như việc vừa bảo vệ xong luận án tiến sĩ tại Đức, Kiên liền trở về Việt Nam, liền cưới vợ và bắt tay ngay vào giảng dạy và nghiên cứu khoa học…". Hy vọng rằng cùng với niềm say mê nghiên cứu khoa học nghiêm túc cùng những hoạch định nghiên cứu rõ ràng, Nguyễn Trung Kiên sẽ ngày càng tiến xa hơn nữa trên lĩnh vực mà mình theo đuổi.

QUỲNH LAM