HẠNH NGUYÊN (Theo AP, AFP)

Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) Antonio Guterres hôm 14-2 cảnh báo mực nước biển toàn cầu dâng nhanh hơn kể từ năm 1900 và mức tăng khủng khiếp sẽ đe dọa các nước như Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Ðộ, Hà Lan cũng như hàng trăm triệu người tại các vùng trũng thấp ven biển.

Di chuyển trên đường ngập nước tại Bangladesh. Ảnh: Getty Images

Phát biểu tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an LHQ, Tổng Thư ký Guterres nhấn mạnh mực nước biển sẽ dâng đáng kể ngay cả khi nhiệt độ Trái đất bị giới hạn mức tăng ở 1,5 độ C, mục tiêu đầy tham vọng của quốc tế. Hiệp định Paris được thông qua năm 2015 đã kêu gọi kiềm chế mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở ngưỡng dưới 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp vào cuối thế kỷ này và nỗ lực để giữ mức tăng ở 1,5 độ C nhằm tránh những tác động xấu nhất của biến đổi khí hậu.

Cùng ngày, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) công bố dữ liệu nêu rõ hiểm họa khủng khiếp của nước biển dâng. “Kể từ năm 1900, mực nước biển trung bình trên toàn cầu dâng nhanh hơn bất cứ thế kỷ nào trước đó trong 3.000 năm qua. Ðại dương trên toàn cầu trong thế kỷ vừa rồi cũng đã ấm lên với tốc độ nhanh hơn bất cứ thời điểm nào trong 11.000 năm qua”, ông Guterres nói. Theo dự báo, mực nước biển toàn cầu sẽ tăng khoảng 2-3m trong 2.000 năm tới nếu Trái đất chỉ ấm thêm 1,5 độ C. Nhưng với mức tăng 2 độ C và 5 độ C, mực nước biển sẽ tăng tương ứng lên tới 6m và 22m.

Theo ông Guterres, nhiệt độ Trái đất tăng vượt ngưỡng 1,5 độ C và đang hướng tới mức tăng 2,8 độ C, “án tử” đối với các nước dễ tổn thương, bao gồm nhiều đảo quốc nhỏ. Thậm chí, những quốc gia như Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Ðộ và Hà Lan cũng bị đe dọa bởi mực nước biển dâng, trong khi “các siêu đô thị ở mọi châu lục đều sẽ đối mặt với những tác động nghiêm trọng”, gồm Cairo, Lagos, Maputo, Bangkok, Dhaka, Jakarta, Mumbai, Thượng Hải, Copenhagen, Luân Ðôn, Los Angeles, New York, Buenos Aires và Santiago.

Làn sóng di cư quy mô lớn

Nói về hậu quả của nước biển dâng, người đứng đầu LHQ cảnh báo rằng các cộng đồng ở vùng trũng thấp và toàn bộ các quốc gia có thể biến mất vĩnh viễn, thế giới sẽ chứng kiến một cuộc di cư ồ ạt của toàn bộ dân số ở quy mô rất lớn, sự tranh giành nước ngọt, đất đai và các nguồn tài nguyên khác cũng sẽ trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Hiện có gần 900 triệu dân sống tại các vùng trũng thấp ven biển.

Thời gian qua, Tổng Thư ký Guterres đã nỗ lực kêu gọi thế giới chú ý tới những mối nguy hiểm do biến đổi khí hậu, thúc giục họ hành động. Như hồi tháng 10-2022 chẳng hạn, ông cảnh báo rằng thế giới đang trong cuộc chiến sinh tồn khi “những hỗn loạn khí hậu đang ở phía trước”, cáo buộc 20 quốc gia giàu nhất hành tinh không hành động quyết liệt để ngăn Trái đất trở nên quá nóng. Một tháng sau, ông Guterres cảnh báo thế giới đang hướng tới tình trạng “hỗn loạn khí hậu” không thể đảo ngược. Vị này đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo toàn cầu đưa thế giới trở lại đúng hướng trong việc thực hiện các mục tiêu giảm khí thải, tiếp tục cam kết tài trợ cho ứng phó với biến đổi khí hậu cũng như giúp các nước đang phát triển đẩy nhanh tiến độ chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo.

Theo WMO, tốc độ nước biển dâng phụ thuộc vào hành động giảm khí thải trên thế giới. Tốc độ này đạt 1,3mm/năm trong giai đoạn 1901-1971, nhảy lên 4,5mm/năm giai đoạn 2013-2022. Nước biển dâng một phần do đại dương ấm lên (nước giãn nở), sông băng và chỏm băng tan chảy.

Tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an LHQ, Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Csaba Kőrösi dẫn dữ liệu của Chương trình Nghiên cứu Khí hậu Thế giới cho rằng, với tốc độ hiện tại, mực nước biển sẽ cao hơn từ 1-1,6m vào năm 2100. “Ở các đồng bằng sông Nile và sông Cửu Long, 2 trong những vùng nông nghiệp trù phú nhất thế giới, 10-20% diện tích đất canh tác sẽ chìm dưới sóng biển”, ông lưu ý.