Tuy người biểu tình đã rút khỏi khu vực đại sứ quán Mỹ ở Iraq, nhưng diễn biến này lần nữa cho thấy tầm ảnh hưởng của Iran tại quốc gia láng giềng; đồng thời đánh dấu bước ngoặt mới trong cuộc đấu không có hồi kết giữa Washington và Tehran.

Đây là lần đầu tiên trong nhiều năm, người biểu tình Iraq có thể lọt vào trong khuôn viên đại sứ quán Mỹ. Sự kiện này được so sánh như vụ tấn công đại sứ quán Mỹ tại Tehran năm 1979 khởi đầu cuộc Cách mạng Hồi giáo.

Người biểu tình bao vây và phá hoại đại sứ quán Mỹ ở Baghdad. Ảnh: AP

Là phái bộ ngoại giao lớn nhất của Mỹ trên thế giới, đại sứ quán nước này tại Iraq được bao bọc bởi một loạt trạm kiểm soát thuộc Vùng Xanh ở trung tâm Thủ đô Baghdad. Tuy nhiên, Reuters cho biết người biểu tình trong hai ngày qua đã xông vào vành đai đại sứ quán với các khẩu hiệu chống Washington. Biểu tình biến thành bạo lực khi đám đông bắt đầu ném đá, đốt phá buộc lực lượng an ninh bắn hơi cay để giải tán.

Bất ổn diễn ra sau chiến dịch không kích của Mỹ nhằm vào các cơ sở của nhóm dân quân Kataib Hezbollah (KH) thân Iran hồi cuối tuần rồi. Ngoại trưởng Mike Pompeo đã phải hoãn chuyến thăm Ukraine để giám sát diễn biến tình hình ở Iraq. Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad cũng đã ra thông báo đình chỉ tất cả các hoạt động lãnh sự do lo ngại nguy cơ an ninh. Các công dân Mỹ được khuyến cáo không nên tới gần đại sứ quán. Trước đó, Đại sứ Mỹ và các nhân viên đã được sơ tán ra khỏi khu tổ hợp này ngay khi biểu tình nổ ra.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Iran đứng sau màn bạo lực và đe dọa nước này sẽ “trả giá đắt” nếu có thiệt hại hoặc xảy ra thương vong ở đại sứ quán Mỹ. Tuy nhiên, Tehran đã lên tiếng phủ nhận trách nhiệm. Truyền thông dẫn lời lãnh đạo tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei còn cho biết, Cộng hòa Hồi giáo nếu quyết định đối đầu bất kỳ quốc gia nào thì chính họ sẽ trực tiếp hành động.

Trong khi đó, New York Times đưa tin các thủ lĩnh lực lượng dân quân thân Iran quyết định giải tán hoạt động biểu tình dựa trên cam kết của Thủ tướng Iraq Adel Abdul Mahdi về dự luật buộc quân đội Mỹ rút khỏi đây. Văn bản này dù có thông qua hay không thì tình hình hiện nay đã phản ánh rõ thực tế mới ở Iraq.

Bất chấp nỗ lực 16 năm qua của Washington với chi phí hơn 1.000 tỉ USD cùng sinh mạng 5.000 quân nhân Mỹ nhằm thiết lập thể chế phù hợp lợi ích phương Tây, Chính phủ Iraq ngược lại đang xem xét sự hiện diện lâu dài của Mỹ ở nước này liệu có khả thi hay không. Cùng với hoài nghi từ Baghdad, chuyên gia cao cấp Randa Slim tại Viện Trung Đông ở Washington cho rằng đại sứ quán Mỹ bị bao vây chỉ là sự kiện mở màn cho những vòng đấu sắp tới giữa chính quyền Trump và Iran sau “tính toán sai lầm” dẫn tới bế tắc hiện nay.

Theo đó, lực lượng dân quân thân Tehran nghĩ rằng họ có thể tấn công các căn cứ quân sự Mỹ mà không sợ bị trả đũa. Ngược lại, Washington đinh ninh có thể đáp trả mà không dẫn đến hậu quả. Hiện có khoảng 5.200 lính Mỹ đang đóng tại Iraq để hỗ trợ lực lượng địa phương. Bộ trưởng Quốc phòng  Mark Esper cho biết Sư đoàn dù 82 gồm 750 binh sĩ đã sẵn sàng đến Trung Đông trong vài ngày tới và sau đó có thể tăng lên khoảng 4.000 quân.

Làn sóng bài Mỹ bùng phát giữa bối cảnh Iraq đang đau đầu trước các cuộc biểu tình chống chính phủ kéo dài hàng tháng nay. Theo Reuters, người dân Iraq đang tức giận trước việc đất nước của họ bị biến thành chiến trường cho “cuộc chiến ủy nhiệm” giành ảnh hưởng giữa Washington và Tehran còn giới lãnh đạo ở Baghdad bị cho quá nhún nhường trước các cường quốc. Diễn biến này làm dấy lên quan ngại căng thẳng giữa Washington và Tehran sẽ còn kéo dài thậm chí nguy cơ xảy ra đụng độ trực diện giữa hai bên.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, AP)