Những bất đồng giữa Nga và Iran xung quanh Syria bắt đầu lộ diện. Các nhà ngoại giao và giới phân tích cho rằng Mát-xcơ-va và Tehran đang cố gắng tạo ảnh hưởng nhiều hơn đối với chính phủ Tổng thống Bashar al-Assad, làm tăng thêm sự phức tạp cho cuộc nội chiến tàn khốc tại quốc gia Trung Đông này.

Binh sĩ Nga và Syria tại một trạm kiểm soát ở Thủ đô Damascus. Ảnh: Reuters

Theo đó, Nga và Iran đều muốn thể hiện mình là người chiến thắng thực sự trong cuộc nội chiến đã khiến gần nửa triệu người chết tại Syria và gặt hái những lợi ích kinh tế cũng như địa chiến lược từ việc ủng hộ ông al-Assad. Có thông tin cho rằng hồi tháng trước, trong hàng ngũ cấp cao của các cơ quan an ninh Syria đã có một số thay đổi quan trọng, được cho là kết quả của việc Nga tạo áp lực nhằm làm suy yếu quyền lực của em trai Tổng thống al-Assad là ông Maher, người được cho là thân Iran. Còn giữa tháng 4, ít nhất một chục ca tử vong, gồm phụ nữ và trẻ em, được cho là kết quả của các vụ đụng độ giữa các lực lượng Nga và dân quân thân Iran ở thành phố Aleppo, phía Đông Bắc Syria. Iran còn tố Nga giúp Israel đẩy lùi Iran khỏi Syria, bởi Mát-xcơ-va không đưa ra bất kỳ động thái nào nhằm ngăn chặn các cuộc không kích của Israel nhằm vào các mục tiêu quân sự của Iran ở Syria.

Đầu năm nay, sau cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Mát-xcơ-va, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết nhà lãnh đạo xứ bạch dương đang muốn giảm sự hiện diện của quân đội Iran tại Syria. Giới chức Israel sau đó thậm chí nói với phóng viên rằng Tổng thống Putin đã không đặt ra bất kỳ hạn chế nào đối với việc Tel Aviv nhắm mục tiêu vào các đơn vị quân đội của Iran ở Syria hoặc Hezbollah - lực lượng đồng minh của Tehran.

Và mới đây, một chuyên mục trên nhật báo Syria Al-Watan có quan hệ mật thiết với chính quyền al-Assad đã vén bức màn bí mật về sự cạnh tranh giữa Mát-xcơ-va và Tehran. Tờ báo này tố cả 2 đồng minh của Syria thúc đẩy lợi ích riêng của họ “ngay cả khi điều đó mang đến sự đau khổ cho người dân Syria”. Viết trên tờ Al-Watan, nhà bình luận Rif’at Ibrahim Al-Badawi nói rằng Nga và Iran đang cạnh tranh một cách điên cuồng. Ông này cho biết Iran đang cố giúp tạo lập mối quan hệ hợp tác giữa Syria và Thổ Nhĩ Kỳ với mục tiêu phát triển một liên minh khu vực giữa Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Trong khi đó, Nga quyết tâm làm suy yếu sự hiện diện của Iran ở Syria và đang giục Syria tiến gần hơn tới Saudi Arabia. “Tần suất các chuyến thăm Damascus của các quan chức Iran và Nga không phải là ngẫu nhiên. Các chuyến thăm này được xem là một cuộc đua quyết liệt nhằm truyền tải thông điệp tới giới lãnh đạo Syria, gồm các đề xuất nhằm đạt được thỏa thuận với Syria” - nhà bình luận Al-Badawi viết.

Phần lớn sự cạnh tranh giữa Nga và Iran tại Syria là về lợi ích và cơ hội kinh tế. Nga hồi năm 2018 đã được độc quyền khai thác dầu khí của Syria. Mới đây, giới chức Nga cho biết họ gần hoàn tất chi tiết hợp đồng thuê cảng Tartus, nơi hải quân Nga đặt căn cứ, trong vòng nửa thế kỷ nhằm nâng ảnh hưởng của Nga ở Địa Trung Hải. Trong khi đó, Iran tuyên bố đã nối lại kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt từ Tehran qua nước láng giềng Iraq đến Syria. Chính phủ Syria cho biết họ dự định cho Iran thuê cảng Latakia theo yêu cầu của Tehran. Kể từ khi cuộc nội chiến nổ ra, Iran đã cho Syria vay hơn 7 tỉ USD, cứu chính quyền al-Assad khỏi cuộc khủng hoảng tài chính. Đổi lại, Iran được quyền sử dụng 5.000 héc-ta đất nông nghiệp của Syria trong ít nhất 5 năm, khai thác các mỏ phốt phát ở phía Nam thành phố cổ Palmyra và kiểm soát các hãng cung cấp dịch vụ điện thoại di động.

TRÍ VĂN (Theo VOA News, Watch Jerusalem)