Tổng thống Donald Trump quyết định cử Đặc phái viên Steve Witkoff đến Nga gặp Tổng thống Vladimir Putin nhằm hoàn tất kế hoạch hòa bình về chấm dứt chiến tranh, trong khi Bộ trưởng Lục quân Mỹ Dan Driscoll được phái đến Kiev để thảo luận thêm.

Tổng thống Nga Putin (trái) bắt tay Đặc phái viên Mỹ Witkoff tại Điện Kremlin hồi tháng 8. Ảnh: AP

Ông Trump muốn sớm gặp lãnh đạo Nga, Ukraine

Trong thông báo trên mạng xã hội Truth Social sáng 26-11, Tổng thống Trump cho biết đã chỉ định Đặc phái viên Witkoff đến Nga gặp Tổng thống Putin nhằm hoàn tất kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất. Jared Kushner - con rể của ông Trump và là người từng hỗ trợ đàm phán thỏa thuận ở Dải Gaza - cũng tham gia. Ông Trump bày tỏ hy vọng sẽ sớm gặp ông Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, “nhưng chỉ khi thỏa thuận chấm dứt chiến sự đã hoàn tất hoặc đang trong giai đoạn cuối”.

Phát biểu trước các phóng viên trên chuyên cơ Không lực Một khi bay đến bang Florida để nghỉ lễ Tạ ơn, ông chủ Nhà Trắng cho biết Mát-xcơ-va đã đồng ý về một số nhượng bộ, song không nêu chi tiết. Đáng chú ý, ông Trump đã rút lại hạn chót là lễ Tạ ơn vào ngày 27-11, thời điểm ông muốn Ukraine đồng ý với thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc xung đột với Nga. "Hạn chót đối với tôi là khi mọi việc kết thúc", ông Trump tuyên bố, dù muốn đạt được thỏa thuận càng sớm càng tốt.

Nhà lãnh đạo Mỹ đưa ra thông điệp trên sau khi Bộ trưởng Driscoll tiến hành đàm phán về đề xuất đã được sửa đổi với các quan chức Nga tại thủ đô Abu Dhabi của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) trong ngày 24 và 25-11. Theo chỉ đạo của Tổng thống Trump, ông Driscoll sẽ trở lại Kiev vào cuối tuần này sau chuyến đi gần đây. Ông Trump cho biết các cuộc đàm phán chỉ còn “một vài điểm bất đồng”, nhưng theo tờ The Guardian, chưa có đột phá về các vấn đề kiểm soát lãnh thổ và bảo đảm an ninh.

Một nhà ngoại giao Ukraine cảnh báo rằng nhượng bộ lãnh thổ vẫn là điểm nghẽn lớn, có nghĩa là thỏa thuận cuối cùng vẫn chưa chắc chắn mặc dù đã đạt được đồng thuận về nhiều điều khoản cụ thể. Trong khi đó, một quan chức Mỹ nói với đài NBC News rằng Ukraine đã đồng ý với thỏa thuận hòa bình, đồng thời cho biết “một số chi tiết nhỏ cần được giải quyết”. Nguồn tin khác xác nhận Kiev khẳng định họ sẽ ký thỏa thuận.

Kế hoạch hòa bình giảm còn 19 điểm?

Phát biểu trước “Liên minh tự nguyện” hôm 25-11, Tổng thống Zelensky nêu rõ Ukraine sẵn sàng thúc đẩy khuôn khổ kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất và sẽ thảo luận với ông Trump về các điểm còn tranh cãi.

Thư ký Hội đồng An ninh Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov thể hiện sự lạc quan rằng Tổng thống Zelensky có thể đến Washington vào thời điểm thích hợp và sớm nhất trong tháng này để hoàn tất thỏa thuận với ông Trump.

Hôm 25-11, Tổng thống Zelensky cho biết phái đoàn Ukraine đã trở về từ cuộc đàm phán với các đại diện Mỹ tại Geneva (Thụy Sĩ) cuối tuần trước với “khuôn khổ cập nhật” của kế hoạch hòa bình. Trước đó, ông Zelensky nói bản cập nhật này chứa ít điều khoản hơn so với kế hoạch 28 điểm ban đầu được lưu hành tuần trước.

The Guardian ngày 24-11 dẫn nguồn thạo tin cho biết Ukraine đã sửa đổi đáng kể kế hoạch của Mỹ, trong đó loại bỏ một số yêu cầu của Nga để giảm từ 28 điểm xuống còn 19 điểm. Tổng thống Ukraine đánh giá 28 điểm trong kế hoạch hòa bình không phù hợp, trong khi phái đoàn Ukraine mô tả phiên bản mới nhất của kế hoạch là “thực tế hơn”. Kiev và các đồng minh châu Âu cho rằng tiền tuyến hiện tại phải là điểm khởi đầu cho các cuộc thảo luận về lãnh thổ.

Dự thảo về kế hoạch hòa bình được Mỹ chuyển cho Ukraine từ ngày 20-11, trong đó có nhiều yêu cầu mà Nga từng đưa ra, như Ukraine từ bỏ vùng Donbass, chấp nhận giới hạn quy mô quân đội và ngừng theo đuổi mục tiêu gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Nga mô tả dự thảo ban đầu có thể là nền tảng cho thỏa thuận hòa bình và bác bỏ phiên bản sửa đổi có sự tham gia của châu Âu.

Oleksandr Bevz, một thành viên trong phái đoàn đàm phán của Ukraine tại Geneva, thừa nhận số lượng điều khoản đã bị giảm bớt, nhưng ông phủ nhận thông tin nói kế hoạch hiện chỉ còn 19 điểm. “Kế hoạch hòa bình sẽ tiếp tục thay đổi. Tài liệu được rút gọn để loại bỏ các điểm không liên quan đến Ukraine, để loại trừ các điểm trùng lặp và vì mục đích chỉnh sửa”, ông Bevz trả lời phỏng vấn hãng tin AP tối 25-11.

 Kế hoạch hòa bình 28 điểm do Mỹ hậu thuẫn nhằm chấm dứt chiến sự ở Ukraine được trích từ một tài liệu mà Nga soạn thảo và trình lên chính quyền Tổng thống Trump vào tháng trước, theo 3 nguồn thạo tin. Các nguồn tin tiết lộ với hãng Reuters rằng phía Nga đã chia sẻ tài liệu này, trong đó vạch ra các điều kiện của Mát-xcơ-va để chấm dứt xung đột, với các quan chức cấp cao của Mỹ hồi giữa tháng 10, sau cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và người đồng cấp Ukraine Zelensky tại Washington. 

Tại cuộc họp báo hôm 25-11, Ngoại trưởng Sergei Lavrov cho biết Nga đang chờ phiên bản cập nhật của kế hoạch hòa bình mà Mỹ đưa ra nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài gần 4 năm qua. Ông Lavrov nói nếu tinh thần và nội dung của "những hiểu biết quan trọng" đạt được trong cuộc gặp hồi tháng 8 giữa ông Trump và Tổng thống  Putin tại Alaska bị xóa bỏ, thì Nga sẽ bác bỏ.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)