15/04/2021 - 10:21

Mỹ rút quân khỏi Afghanistan trước ngày 11-9 

Tổng thống Joe Biden quyết định rút quân khỏi Afghanistan trước ngày 11-9-2021, tròn 20 năm sau vụ tấn công khủng bố của tổ chức al-Qaeda ở xứ cờ hoa, khơi mào cuộc chiến dài nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Lính Mỹ phá hủy hầm trú ẩn của Taliban ở tỉnh Kandahar, Afghanistan. Ảnh: NY Times

“Tổng thống Biden đánh giá cách tiếp cận giải pháp dựa trên điều kiện đã áp dụng 2 thập niên qua là công thức ở lại Afghanistan mãi mãi. Do vậy, ông kết luận Mỹ sẽ đưa số binh sĩ còn lại rời khỏi đây trước ngày 11-9”, một quan chức cấp cao giấu tên của Mỹ tiết lộ hôm 13-4.

Phản ứng trước thông tin rút quân của ông Biden, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell mô tả kế hoạch này là “sai lầm to lớn”. Ngược lại, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện Adam Smith gọi đó là lựa chọn tốt nhất.

Năm ngoái, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã đặt ra hạn chót để rút toàn bộ binh sĩ khỏi Afghanistan là ngày 1-5 tới, theo thỏa thuận với Taliban. Tuy nhiên, chính quyền đương nhiệm cho rằng thời hạn đó khó có thể đạt được do thiếu thời gian chuẩn bị và việc Taliban không giữ đúng cam kết về giảm bạo lực.

Hiện quân đội Mỹ tại Afghanistan còn khoảng 2.500 lính, rất ít so với đỉnh điểm hơn 100.000 lính vào năm 2011. Cuộc chiến đã khiến Mỹ tốn 2.000 tỉ USD và khoảng 2.400 quân nhân nước này thiệt mạng. Ngoài ra, ít nhất 100.000 dân thường Afghanistan thương vong trong cuộc xung đột kéo dài.

Tập trung chính sách đối ngoại

Quyết định rút quân trước ngày 11-9 của Tổng thống Biden cũng báo hiệu Mỹ sắp thay đổi trọng tâm và các nguồn lực ở nước ngoài. Theo một quan chức Mỹ, chủ nhân Nhà Trắng tin rằng Washington đã đạt được những mục tiêu đề ra khi phát động cuộc chiến hồi năm 2001. Và để giải quyết những đe dọa và thách thức của năm 2021 (trái ngược với những thách thức hồi 2001), thì Washington cần phải tập trung vào những thách thức nghiêm trọng nhất mà nước này đang đối mặt. Ðó là cuộc cạnh tranh quân sự ngày càng lớn với Trung Quốc, sự bùng phát đại dịch COVID-19 và mối đe dọa khủng bố đã bị phân tán rộng khắp tại nhiều quốc gia và trên lĩnh vực mới như không gian mạng. “Thực hiện được điều này buộc chúng ta phải khép lại cuộc chiến 20 năm ở Afghanistan và tiến về phía trước với một chiến lược hiệu quả để bảo vệ những lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ”, quan chức này lập luận.

Trong khi đó, Eliot Cohen tại Ðại học Johns Hopkins nhận định việc rút quân cũng có thể là tín hiệu báo trước nước Mỹ quyết đoán hơn trên trường quốc tế và sự tái tập hợp của một số liên minh, đặc biệt là với Pakistan và Ấn Ðộ. Thông tin Mỹ rút quân khỏi Afghanistan được đưa ra cùng lúc Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ báo cáo rằng Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh “gần ngang hàng” với Mỹ theo nhiều cách khác nhau. Báo cáo cho rằng Trung Quốc thể hiện sự hung hăng tại Biển Ðông, tăng cường quan hệ với Nga, thúc đẩy sáng kiến “Vành đai, Con đường” đặt ra những mối nguy an ninh lớn nhất cho Mỹ. Sau Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên vẫn là thách thức an ninh đối với Mỹ.

Quyết định nhiều rủi ro

Tuy nhiên, lựa chọn của ông Biden không phải là không có rủi ro. Giới phân tích đang chia rẽ về việc liệu những lợi ích của việc kết thúc cuộc chiến dài nhất của Mỹ có lớn hơn những tổn thất tiềm tàng đối với sự ổn định của Afghanistan và khu vực hay không. Quyết định rút quân được cho là sẽ không kết thúc cuộc xung đột nhưng lại tạo ra những dao động trên chính trường quốc tế lẫn trong nước, hình thành những rủi ro mới trên cả hai mặt trận.

Nếu Chính phủ Afghanistan “thất thủ hoặc bị thay thế” và Taliban sẽ dành “thiên đường” cho al-Qaeda hoạt động thì chính quyền ông Biden sẽ bị dư luận  đổ lỗi. Nhiều nhà phân tích còn cho rằng thỏa thuận hòa bình giữa Kabul và Taliban thậm chí ít có khả năng đạt được nếu lính Mỹ rời khỏi Afghanistan bởi điều này có thể dẫn đến tình trạng bất ổn hơn. Cuộc đàm phán giữa Kabul và Taliban, chính thức được phát động ở Qatar hồi tháng 9 năm ngoái, tiến triển chậm và không gặt hái thành công do mức độ bạo lực mà nhóm phiến quân này gây ra cho dân thường cũng như lực lượng an ninh Afghanistan vẫn còn ở mức cao.

Dù vậy, việc binh sĩ ở lại Afghanistan có thể dẫn đến những khó khăn chính trị tại Mỹ và Taliban sẽ tiếp tục tấn công lực lượng Mỹ. Nhóm phiến quân này cũng đã dọa nối lại hành động thù địch đối với lính nước ngoài nếu phớt lờ hạn chót 1-5.

Bộ trưởng Quốc phòng Đức Annegret Kramp-Karrenbauer ngày 14-4 cho biết Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sẽ cùng với Mỹ rút toàn bộ quân đội khỏi Afghanistan vào tháng 9 tới. Phát biểu trên đài truyền hình nhà nước ARD, bà Kramp-Karrenbauer khẳng định: “Chúng tôi luôn nói rằng chúng tôi sẽ can dự cùng nhau và rời đi cùng nhau. Tôi ủng hộ rút quân một cách trật tự và đó là lý do khiến tôi đảm bảo rằng chúng tôi (NATO) sẽ nhất trí điều đó ngày hôm nay”.

HẠNH NGUYÊN (Theo CNN, Reuters)

Chia sẻ bài viết