Nói với kênh Fox News sau chuyến thăm Israel, Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ (DHS) Kristi Noem cho biết bà đã chuyển thông điệp của Nhà Trắng tới Thủ tướng nước chủ nhà Benjamin Netanyahu về nhu cầu thống nhất lập trường giữa 2 đồng minh vì mục tiêu đảm bảo Iran không sở hữu vũ khí hạt nhân.

Bộ trưởng  Noem gặp gỡ Thủ tướng Israel Netanyahu. Ảnh: GPO
 

Một mặt, Bộ trưởng Noem nhấn mạnh vai trò của Israel và sự ủng hộ vững chắc của Washington đối với Nhà nước Do Thái là không thể bàn cãi. Mặt khác, bà khẳng định các vòng đàm phán hạt nhân với Iran cũng mang ý nghĩa trọng yếu. Và trong chuyến đi này, bà Noem được Tổng thống Mỹ Donald Trump đặc biệt cử đến thảo luận với Thủ tướng Netanyahu về tiến độ đàm phán; cũng như tầm quan trọng của đoàn kết để đảm bảo hai đồng minh cùng đưa ra những quyết định sáng suốt.

Khi được yêu cầu giải thích thêm, Bộ trưởng Noem cho biết bà và Thủ tướng Netanyahu đã có buổi trao đổi “thẳng thắn và trực tiếp” tại Jerusalem nhưng không đề cập nội dung chi tiết. Trước câu hỏi rằng liệu có thể tin Israel gác lại kế hoạch tấn công tiềm tàng vào Iran hay không, bà Noem nhấn mạnh Tổng thống Trump muốn hòa bình nhưng cũng không dung thứ cho một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân trong tương lai. “Chúng ta cần tiến về phía trước khi thừa nhận rằng Iran sẽ không bao giờ có khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân. Và ông ấy (Tổng thống Trump) muốn Thủ tướng Netanyahu chung quan điểm với mình” - người đứng đầu DHS nói thêm.

Bình luận trên được đưa ra vài ngày sau khi các quan chức Mỹ và Iran tổ chức vòng đàm phán thứ 5 tại Rome (Ý) nhằm tìm giải pháp cho căng thẳng hạt nhân kéo dài. Theo đánh giá của Tổng thống Trump, hai bên đã có các buổi làm việc tốt đẹp và ông lạc quan tin tưởng khả năng đạt tiến triển trong những ngày tới. Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cũng mô tả sự kiện tại Rome vừa qua là một trong những vòng đàm phán “chuyên nghiệp nhất” cho đến nay. Song, ông Araghchi thận trọng cho biết các vấn đề chính “quá phức tạp” để có thể giải quyết trong 2 hoặc 3 cuộc họp.

Hiện tại, điểm bất đồng chính trong các cuộc đàm phán là liệu Iran có được phép làm giàu uranium hay không, một quá trình biến đổi nguyên tử uranium để tạo ra nhiên liệu hạt nhân. Nhiều năm qua, Israel vẫn tỏ ra hoài nghi về các cuộc đàm phán khi tuyên bố Iran đang trên đà sở hữu bom hạt nhân. Họ thậm chí rất muốn chỉ đạo Mỹ những gì nên và không nên làm, Ngoại trưởng Araghchi bình luận.

Về phần mình, chính quyền Tổng thống Trump kiên quyết yêu cầu Iran ngừng hoàn toàn các công đoạn làm giàu uranium vốn cần thiết cho ứng dụng hạt nhân quân sự lẫn dân sự. Hiện Tehran đang làm giàu uranium đến mức 60% - thấp hơn mức 90% để tạo ra một đầu đạn hạt nhân nhưng cao hơn nhiều so với mức giới hạn 3,67% theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Trả lời phỏng vấn hãng tin CNN, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei cho biết nước này sẵn sàng cân nhắc các yêu cầu về chương trình hạt nhân để đảm bảo một thỏa thuận tạm thời. Song, làm giàu uranium là một phần không thể tách rời trong chương trình hạt nhân hòa bình của Iran và Tehran sẽ không thương lượng vấn đề này. Dựa vào thái độ và cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn của các quan chức Mỹ khi tiếp tục các cuộc đàm phán những tuần gần đây, ông Baghaei đoán rằng Washington cũng hiểu rõ “lằn ranh đỏ” trong đó Iran không từ bỏ quyền sử dụng năng lượng hạt nhân hòa bình trong bất kỳ trường hợp nào. Ngoài ra, ông Baghaei bỏ ý kiến Iran đang đàm phán để “câu giờ” khi nhấn mạnh việc Tehran tham gia tiến trình này một cách nghiêm túc và có chủ đích nhằm đạt được thỏa thuận công bằng với quyền sử dụng năng lượng hạt nhân phải được bảo vệ. Ông cũng cảnh báo, các lệnh trừng phạt mới của Mỹ có thể gây tổn hại toàn bộ tiến trình đàm phán.

Ðể phá vỡ thế bế tắc, Oman với vai trò trung gian đã đề xuất Tehran dừng làm giàu uranium trong 6 tháng như biện pháp xây dựng lòng tin. Tuy nhiên, Iran vẫn chưa chấp nhận lời đề nghị này, vì dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ, có khả năng sẽ có thêm những yêu cầu quá đáng từ phía bên kia - thành viên của Ủy ban An ninh Quốc gia và Chính sách Ðối ngoại của Quốc hội Iran Ahmad Bakhshayesh Ardestani cảnh báo.

MAI QUYÊN (Theo Al Jazeera, timesofisrael)