Ông Sondhi Limthongkul (phải) trong một cuộc gặp gỡ báo giới. Ảnh: Reuters

Hôm nay 12-9, Quốc hội Thái Lan họp khẩn để chọn người đứng đầu chính phủ, thay ông Samak Sundaravej bị Tòa án Hiến pháp truất tư cách thủ tướng hôm 9-9, với cái cớ là đã tham gia một chương trình dạy nấu ăn trên truyền hình. Nhìn bề ngoài, những diễn biến trên có thể giúp Liên minh nhân dân vì dân chủ (PAD) tiến gần tới thắng lợi sau hơn 2 tuần chiếm phủ thủ tướng, đòi Thủ tướng Samak từ chức vì cho rằng ông này là “con rối” của ông Thaksin. Tỉ phú truyền thông Sondhi Limthongkul, một trong những nhà lãnh đạo chủ chốt của PAD, nói rằng họ đang nỗ lực “cứu nền dân chủ Thái Lan” khỏi cái mà ông gọi là các chính khách tham nhũng, dùng tiền bạc để mua quyền lực. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng mục tiêu thật sự của PAD là thay đổi hệ thống bầu cử ở Thái Lan, với đa số ghế ở Quốc hội sẽ được bổ nhiệm thay vì dân cử như hiện nay.

Ông Sondhi trở thành người hăng hái vận động chống Thủ tướng Thaksin cuối năm 2005 và lôi kéo nhiều người đi theo nhờ phong cách thuyết trình mạnh mẽ cùng uy thế trong giới truyền thông. Phong trào phát triển thành PAD vào đầu năm 2006 và trở thành “công cụ” trong cuộc đảo chính lật đổ ông Thaksin năm đó. Sau khi đạt mục đích, PAD tự giải tán. Được tổ chức lại vào tháng 5 năm nay, PAD kêu gọi thiết lập “nền chính trị mới” cho Thái Lan. Tuy nhiên, “nền chính trị lý tưởng” của PAD bị nhiều người xem là phản dân chủ khi yêu cầu giảm số nghị sĩ dân cử xuống còn 30%, trong khi 70% còn lại được chỉ định từ các giới quân đội, doanh nhân, giáo viên, bác sĩ, nông dân...

PAD chỉ trích hiến pháp hiện nay làm yếu sức mạnh của các đảng nhỏ và cho phép các đảng lớn, dồi dào tài chính như đảng Thai Rak Thai của ông Thaksin, giành được sự ủng hộ trên địa bàn rộng. Ông Thaksin và các đảng đồng minh từng giành thắng lợi ở 4 cuộc tổng tuyển cử liên tiếp từ năm 2001 tới nay, nhờ tranh thủ sự ủng hộ của đa số người dân nông thôn, với các chính sách như cung cấp các dịch vụ y tế giá rẻ, quỹ phát triển làng xã và xóa nợ cho nông dân. Cũng với những chính sách tương tự, đảng PPP của ông Samak đã giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử tháng 12 năm ngoái.

Thay vì nỗ lực tranh thủ sự ủng hộ của cử tri khu vực nông thôn, ông Sondhi cùng các đồng minh gồm những chính khách bảo thủ, thị dân thượng lưu và các nhà hoạt động công đoàn, tổ chức biểu tình đòi điều chỉnh cơ chế bầu cử. Họ cho rằng một số cử tri đã bị ông Thaksin thao túng quá dễ dàng và không đủ sáng suốt để quyết định lá phiếu của mình.

Hiện liên minh cầm quyền kiểm soát 2/3 trong số 480 ghế ở Hạ viện Thái Lan, một cơ quan dân cử, trong khi Thượng viện đã thay đổi sau cuộc đảo chính năm 2006, với một nửa thành viên được bổ nhiệm. Kế hoạch của ông Sondhi là sẽ tiến hành cơ chế tương tự ở Hạ viện, tức thay đổi đa phần các nghị sĩ dân cử. Chính vì vậy, mặc dù bị truất tư cách thủ tướng, nhưng ông Samak và các đối tác liên minh đến nay vẫn giữ nguyên lập trường là không giải tán quốc hội để tổ chức bầu cử sớm như yêu cầu của phe đối lập.

N.MINH (Theo Atimes, AP, Reuters)