Mexico đang phải hối hả kiềm chế dòng người di cư trái phép từ Trung Mỹ đến Mỹ khi mà thời điểm chính quyền Tổng thống Donald Trump dự kiến áp thuế lên toàn bộ hàng hóa nước này đang cận kề.

Bia Mexico bày bán ở Oklahoma, Mỹ. Ảnh: AP

Theo đó, Mexico City hôm 6-6 cam kết triển khai 6.000 binh sĩ thuộc lực lượng Vệ binh Quốc gia tới khu vực biên giới phía Nam giáp với Guatemala. Trước đó họ cũng đã chặn đứng 420 người di cư trong đoàn gồm 1.200 người và đóng băng tài khoản ngân hàng của 26 nghi can đứng ra tổ chức các đoàn di cư sang Mỹ. Hai nhà hoạt động của tổ chức “Con người không biên giới” (nhóm bảo vệ quyền lợi người di cư) đã bị bắt với cáo buộc thu tiền người di cư để đưa họ vào Mexico bất hợp pháp. Còn tại bang Chiapas, cảnh sát và quân đội cũng được tăng cường trên những con đường mà người di cư thường đi qua để hướng về phía Bắc. Trong tháng 5, số người di cư bị bắt tại biên giới Mexico-Mỹ đã tăng 34% so với tháng trước đó, lên đến hơn 144.000 trường hợp- cao nhất trong 13 năm qua.

Sự gấp rút của Mexico diễn ra chỉ 4 ngày trước khi Mỹ áp thuế 5% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu nước này (từ 10-6), theo như cảnh báo hồi tuần rồi của Tổng thống Trump. Mức thuế này sẽ tăng thêm 5% mỗi tháng sau đó và có thể lên đến 25% vào tháng 10. Thuế sẽ được gỡ bỏ nếu các biện pháp hiệu quả của Mexico giảm bớt cuộc khủng hoảng di cư.

Tuy nhiên, giữa lúc Mexico City nỗ lực “làm mát lòng” Washington thì lại có tin chủ nhân Nhà Trắng dự định tuyên bố thêm tình trạng khẩn cấp quốc gia để có thể ra lệnh áp thuế trừng phạt Mexico. Theo dự thảo tuyên bố của Nhà Trắng mà báo Hill tiếp cận, lý do cần ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia là: “Chính phủ Mexico đã không thực hiện đủ các biện pháp cần thiết để giảm dòng người di cư ồ ạt vào Mỹ trái phép thông qua Mexico”. Ý tưởng tuyên bố tình trạng khẩn cấp mới được đội ngũ cố vấn Nhà Trắng và Bộ Tư pháp Mỹ nêu lên trong cuộc họp kín với các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa trong tuần này. Dự định đánh thuế hàng hóa Mexico căn cứ theo Luật về quyền kinh tế khẩn cấp quốc tế năm 1977 của Mỹ, cho phép Tổng thống có quyền đơn phương hành động để chống lại mối đe dọa bất thường trong thời gian tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Hồi tháng 2, nhà lãnh đạo Mỹ cũng đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để điều lực lượng Vệ binh Quốc gia tới hỗ trợ Hải quan và Biên phòng làm nhiệm vụ ngăn chặn dòng người di cư tại biên giới phía Nam. Việc xem xét ban bố tình trạng khẩn cấp thứ hai cho thấy Nhà Trắng dường như không tin rằng việc áp thuế với Mexico dựa trên tình trạng khẩn cấp cách đây 4 tháng sẽ nhận được sự đồng thuận từ các cơ quan tư pháp.

Trong khi đó, nhằm tìm kiếm thỏa thuận với Mỹ để tránh bị đánh thuế lên 350 tỉ USD hàng xuất khẩu sang Mỹ, một phái đoàn Mexico do Ngoại trưởng Marcelo Ebrard dẫn đầu đã tức tốc sang Washington từ cuối tuần trước. Cuộc họp của ông Ebrard với các quan chức Mỹ chủ yếu tập trung vào vấn đề kiểm soát người di cư Trung Mỹ ồ ạt tới Mexico để tìm đường vào Mỹ và những đề xuất của Mexico để ngăn chặn tình trạng này. Phát biểu với báo giới hôm 6-6, ông Ebrard bày tỏ tin tưởng đã có sự tiến bộ trong đàm phán. Tuy nhiên, ông từ chối bình luận về đề xuất “quy chế nước thứ ba an toàn” của Mỹ mà Washington cho là một trong những yêu cầu chủ chốt trong thỏa thuận. Trước đó, phía Mexico đã bác bỏ đề xuất trên, vốn quy định những người di cư từ các nước Trung Mỹ phải xin tị nạn tại Mexico thay vì tại Mỹ.

THANH BÌNH (Theo AFP)