05/02/2013 - 14:45

Căng thẳng Nhật-Trung trên biển Hoa Đông

Khó cho những nỗ lực hạ nhiệt

Tàu tuần duyên Nhật bắn vòi rồng vào tàu cá Trung Quốc khi đang tiến đến
Senkaku/Điếu Ngư ngày 24-1-2013
.

Hai chiến đấu cơ F-15 của Nhật Bản cất cánh khi một máy bay Trung Quốc lượn lờ gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Sau hai lần phát tín hiệu cảnh báo yêu cầu máy bay Trung Quốc rời khỏi khu vực tranh chấp nhưng đều bị phớt lờ, các phi công Nhật dùng biện pháp cuối cùng là bắn cảnh cáo – động thái mà Bắc Kinh có thể xem như hành động gây chiến. Trò chơi nguy hiểm này nhiều lần diễn ra gần quần đảo vốn là tâm điểm tranh chấp lãnh thổ giữa Bắc Kinh và Tokyo có thể nhanh chóng leo thang thành “mồi lửa” chiến tranh – một cựu phi công thuộc lực lượng không quân Nhật Bản cho biết.

Tháng trước, Tokyo khẳng định theo luật quốc tế, các phi công của họ có quyền bắn cảnh cáo đối với những máy bay xâm phạm vào không phận quốc gia. Nhưng lo ngại gia tăng xung quanh các cuộc rượt đuổi kiểu “mèo vờn chuột” giữa các máy bay hoặc tàu tuần tra trên biển Hoa Đông sẽ dẫn tới một cuộc đụng độ bất ngờ đang thúc đẩy các bên nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng, có thể là một cuộc họp thượng đỉnh giữa lãnh đạo hai nước.

Với việc doanh nghiệp Nhật Bản bị thiệt hại nặng sau các cuộc biểu tình chống Nhật đầy bạo lực hồi tháng 9-2012 cũng như tình hình việc làm và đầu tư của Nhật tại Trung Quốc bị đe dọa nếu sự hiềm thù tiếp tục hoặc trở nên trầm trọng hơn, áp lực đối với chính quyền Tokyo là tìm kiếm một giải pháp toàn diện. Đơn cử, một phái đoàn chính trị gia Nhật, trong đó có đối tác liên minh của Thủ tướng Shinzo Abe và cũng là cựu Thủ tướng Tomiichi Murayama đã đến thăm Bắc Kinh trong mấy tuần gần đây. Ông Murayama là người đã công khai xin lỗi Trung Quốc hồi năm 1995 vì những gì nước Nhật gây ra trong thời chiến, cho nên ông được cho có thể gây thiện cảm với Trung Quốc.

Thủ tướng Abe còn cho biết ông sẵn sàng mở một cuộc họp thượng đỉnh song phương. Phó chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền Masahiko Komura có thể đến Trung Quốc để sắp xếp cho cuộc họp này, nhưng có lẽ nó chỉ diễn ra sau thời điểm ông Tập Cận Bình chính thức trở thành Chủ tịch nước vào tháng 3 tới. Theo hãng tin Anh Reuters, Thủ tướng Abe đã nhanh chóng khôi phục mối quan hệ Trung-Nhật khi ông nhận nhiệm sở nhiệm kỳ đầu tiên vào năm 2006, nên giới lãnh đạo cũng như một số chuyên gia người Nhật cho rằng với cương vị hiện nay, ông có thể làm điều tương tự.

Mặc dù vậy, Reuters nhận định cho dù lãnh đạo hai nước gặp nhau thì một thỏa hiệp mà trong đó, Bắc Kinh ngưng đưa máy bay và tàu tuần tra đến gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư hay Tokyo đồng ý đó là một khu vực đang tranh chấp thì tất cả đều không có gì bảo đảm. Bằng chứng là tranh chấp chủ quyền đã dẫn tới nhiều sự bất hòa về mặt kinh tế trong nhiều năm qua, chưa kể việc Trung Quốc đẩy mạnh các hành động thách thức hoạt động kiểm soát Senkaku/Điếu Ngư của Nhật và Nhật có biện pháp cứng rắn để đáp trả đã khiến sự căng thẳng nâng lên một tầm cao mới.

Một nguy cơ khác nữa là khả năng xảy ra đụng độ giữa các tàu tuần tra Nhật Bản và Trung Quốc tại vùng biển tranh chấp, hoặc khi tàu của các nhà hoạt động người Trung Quốc cố cập bến một trong các hòn đảo thuộc Senkaku/Điếu Ngư. Trong một dấu hiệu cho thấy Nhật Bản xem cuộc tranh chấp sẽ còn kéo dài, Bộ Quốc phòng nước này đang tính đến việc triển khai nhiều chiến đấu cơ F-15 và máy bay tuần tra đến một chuỗi đảo khác gần Senkaku/Điếu Ngư để kịp thời ứng phó với các tàu và máy bay của Trung Quốc.

Theo cựu phi công Nhật, nay là một chuyên gia phân tích các vấn đề an ninh khu vực, điều kiện để tiến tới một cuộc họp thượng đỉnh song phương chính là sự ngoại giao khéo léo. “Cả hai bên đều muốn hạ nhiệt căng thẳng, nhưng họ không muốn trông mềm yếu trong mắt người dân trong nước”- ông này nói. Đồng tình với quan điểm này, Andy Gilholm, nhà phân tích của công ty tư vấn kiểm soát rủi ro Control Risks (Anh), cũng cho rằng cả Nhật Bản và Trung Quốc đều muốn tìm cách giữ thể diện cho mình khi rút khỏi nguy cơ xung đột, song ông nghi ngờ đây chỉ là cố gắng nhất thời. “Dường như không có chỗ cho một thỏa thuận vĩnh viễn và cho dù hai bên chịu tạm gác tranh chấp thì việc đó cũng không bền vững…”- ông Gilholm nhận định.

THANH TRÚC (Theo Reuters)

Tàu tuần duyên Nhật bắn vòi rồng vào tàu cá Trung Quốc khi đang tiến đến Senkaku/Điếu Ngư ngày 24-1-2013.

Chia sẻ bài viết