Quyển sách “Một người cha” (NXB Văn hóa - Văn nghệ) của nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Hiếu được ấn hành đã góp phần khắc họa hoàn chỉnh chân dung cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc - thân sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cụ không chỉ là một người cha vĩ đại, mà còn là một nhà Nho yêu nước “trầm tĩnh mà khéo léo”.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Hiếu (bìa phải). Ảnh: Đình Phong

Trước đây đã có nhiều tác giả nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của cụ Nguyễn Sinh Sắc, nhưng đa số đều dừng lại ở mốc thời gian năm 1911 khi cụ từ quan và vào Nam sinh sống. Tác giả Nguyễn Hữu Hiếu đã tìm hiểu, nghiên cứu về hoạt động của cụ Nguyễn Sinh Sắc khi sinh sống, làm việc ở miền Nam, đặc biệt tại Đồng Tháp và một số tỉnh lân cận. Từ đó đã bổ khuyết những khoảng còn trống về cuộc đời của cụ.

Trong “Một người cha”, bằng nguồn tư liệu đa dạng, phong phú có được sau nhiều nỗ lực khảo cứu, tác giả Nguyễn Hữu Hiếu trình bày những cứ liệu cho thấy cụ Phó bảng là một nhà Nho yêu nước có hướng đi riêng rất trầm tĩnh, khéo léo và cẩn trọng trong việc lựa chọn con đường cứu nước mà cụ cho là thích hợp. Từ đó dấn thân vào những hoạt động yêu nước phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của cụ.

Trong sách, tác giả khẳng định, thời trẻ cụ Nguyễn Sinh Sắc ra sức học hành, phấn đấu đỗ đạt làm quan không phải để “vinh thân phì da” mà để có điều kiện dạy dỗ các con trưởng thành và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm kế thừa những tư tưởng yêu nước tiến bộ từ cụ. Cụ Nguyễn Sinh Sắc không trực tiếp tham gia vào phong trào Đông Du, Duy Tân do cụ Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh đề xướng vì cho rằng đường lối cứu nước ấy không có triển vọng. Cụ Nguyễn Sinh Sắc đã yêu nước theo cách riêng: một mặt liên hệ và bàn bạc với các nhân sĩ để tìm phương cứu nước, một mặt động viên cổ vũ những người trẻ tham gia phong trào yêu nước chống Pháp. Ngoài ra, cụ còn có những đóng góp to lớn cho công cuộc chấn hưng Phật giáo cùng với việc hàng ngày bốc thuốc, chữa bệnh giúp dân.

Từ năm 1988, tác giả Nguyễn Hữu Hiếu đã tham gia biên soạn sách về cụ Phó bảng và là một trong những người có nhiều nghiên cứu sâu về cuộc đời, sự nghiệp của cụ. Ông chia sẻ: “Nhân vật có ảnh hưởng quyết định đối với quá trình hình thành nhân cách và tư tưởng yêu nước thời thanh niên của Chủ tịch Hồ Chí Minh không ai khác hơn là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, thân sinh của Người”. Cuốn sách “Một người cha” được thể hiện kết hợp 2 thể loại: lịch sử tiểu sử và tiểu luận khoa học. Từ đó khắc họa chân dung cụ Phó bảng qua 2 tư cách hòa quyện vào nhau: tư cách người cha đối với con và tư cách một người yêu nước.

Bài, ảnh: ĐÌNH PHONG