Bác sĩ Vũ Đăng Khoa tư vấn các xét nghiệm cần thiết, trong đó có tư vấn xét nghiệm HIV cho thai phụ trong thai kỳ.

Bác sĩ Vũ Đăng Khoa, cán bộ trực tiếp phụ trách chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, Khoa Sản BV Đa khoa TP Cần Thơ, cho biết, tất cả thai phụ đến BV Đa khoa TP Cần Thơ khám thai bất kỳ thời điểm nào đều được tư vấn xét nghiệm HIV, khi phát hiện dương tính sẽ được điều trị dự phòng lây truyền từ mẹ sang con. Bên cạnh đó, những thai phụ đến sinh ở BV đều được tư vấn xét nghiệm HIV. Trên thực tế, số thai phụ đến sinh tại BV nhiều hơn số khám thai định kỳ. Đây là lỗ hổng trong tầm soát, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, bởi lẽ, thai phụ nhiễm HIV được phát hiện càng sớm, hiệu quả dự phòng càng cao. Do vậy, thời gian qua, Sở Y tế TP Cần Thơ và Trung tâm phòng chống HIV/AIDS thành phố triển khai chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đến tuyến y tế cơ sở. Trong tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, ngành y tế TP Cần Thơ phát động chương trình lấy máu xét nghiệm tất cả thai phụ toàn thành phố, định kỳ mỗi năm 1 lần.

Theo đó, nhân viên các trạm y tế trong quá trình thăm khám, quản lý thai phụ ở địa phương, thực hiện tư vấn, lấy mẫu xét nghiệm HIV, nếu phát hiện trường hợp dương tính sẽ hướng dẫn chị em đến Trung tâm Y tế dự phòng uống thuốc điều trị và khi sinh được chuyển đến BV Đa khoa TP Cần Thơ. Tuy nhiên, thực tế không ít thai phụ khám thai định kỳ tại các phòng mạch tư nhân nên không được tư vấn, xét nghiệm HIV; đến lúc chuyển dạ đơn vị y tế mới chỉ định xét nghiệm HIV. Theo kết quả thống kê, năm 2013, qua xét nghiệm có 64 ca dương tính, trong đó, trên 50% ca xét nghiệm lúc chuyển dạ. Chị Kim Phúc (ở quận Bình Thủy) mang thai tháng thứ 5 cho biết, chị khám thai định kỳ tại BV Đa khoa TP Cần Thơ. Vừa qua, các bác sĩ hướng dẫn thực hiện các xét nghiệm sàng lọc trước sinh và xét nghiệm HIV. Các xét nghiệm kiểm tra sức khỏe thai kỳ giúp chị yên tâm chuẩn bị đón con yêu sắp chào đời.

Theo bác sĩ Vũ Đăng Khoa, khi phát hiện thai phụ nhiễm HIV, cán bộ y tế sẽ bắt đầu cho uống thuốc dự phòng khi tuổi thai được 14 tuần. Trước đó, các bác sĩ đánh giá giai đoạn lâm sàng của mẹ; nếu mới giai đoạn 1, chưa bắt đầu suy giảm miễn dịch thì sẽ điều trị dự phòng từ 14 tuần cho đến lúc sinh. Nếu tình trạng bệnh thai phụ qua giai đoạn AIDS, các bác sĩ sẽ điều trị theo phác đồ của Life Gap. Còn sản phụ nhiễm khi đến lúc chuyển dạ sẽ sử dụng phác đồ riêng. Sau khi trẻ chào đời, cán bộ y tế tiến hành tắm và kẹp rốn nhanh, đồng thời cho bé uống thuốc dự phòng. Đặc biệt, các trẻ được cấp miễn phí 9 hộp sữa 450 gram, đủ uống 6 tuần đầu sơ sinh. Sau 1 tháng, BV sẽ giới thiệu trẻ đến BV Nhi đồng TP Cần Thơ để lập hồ sơ quản lý, theo dõi, kết thúc quá trình dự phòng lây truyền từ mẹ sang con. Sau 4 – 6 tuần, trẻ được xét nghiệm lại để xác định chính xác có bị lây nhiễm hay không. Bác sĩ Vũ Đăng Khoa cho biết, nếu thai phụ được dự phòng đầy đủ thì tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con chỉ từ 7% – 10%. Tuy nhiên, ở TP Cần Thơ, tỷ lệ này thấp hơn, cụ thể trong khoảng 60 trường hợp mẹ nhiễm HIV sinh con tại BV Đa khoa TP Cần Thơ chỉ 1 trẻ dương tính, do mẹ không tuân thủ, trẻ lại nhẹ cân. Trong khi đó, nếu bà mẹ không được điều trị dự phòng thì tỷ lệ lây truyền từ 30- 40%. Bác sĩ Khoa chia sẻ, trong tuyên truyền cho thai phụ nhiễm HIV, các bác sĩ phải chịu khó tư vấn, thuyết phục, bệnh nhân bị phát hiện nhiễm, mới chịu hợp tác điều trị, dự phòng. Cán bộ y tế thực hiện nguyên tắc giữ bí mật tư vấn, thường chỉ tư vấn xét nghiệm, điều trị, chăm sóc cho thai phụ, đồng thời khuyến cáo mở rộng đối tượng tư vấn cho những người chị em tin cậy. Mục đích để người thân hỗ trợ, đồng thời cẩn thận trong quá trình chăm sóc, phòng nhiễm bệnh.

Theo bác sĩ Vũ Đăng Khoa, trên cơ sở khoa học, những bà mẹ xác định mắc HIV đã uống thuốc dự phòng thì khả năng lây trong quá trình sinh thấp hơn những bà mẹ nhiễm HIV nhưng chưa phát hiện. Bác sĩ khuyến cáo: Những bệnh nhân bị nhiễm HIV không nên mang thai dù tỷ lệ lây nhiễm thấp nếu được dự phòng hiệu quả nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh cho trẻ. Tầm soát trước lúc mang thai hoặc khi có thai ở giai đoạn sớm để phát hiện bệnh sớm, hiệu quả dự phòng sẽ cao hơn. Ngoài ra, sản phụ nhiễm HIV nên tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn chăm sóc trẻ, điều trị bệnh; thực hiện lối sống sinh hoạt lành mạnh.

Bài, ảnh: T. SƯƠNG