MAI QUYÊN (Theo NPR, DW)

Sau hơn 5 thập kỷ làm việc cho chính phủ, Tiến sĩ Anthony Fauci sẽ rời khỏi vai trò ở Viện Y tế Quốc gia Mỹ và trong chính quyền Tổng thống Joe Biden để theo đuổi “chương tiếp theo” trong sự nghiệp phục vụ y tế cộng đồng.

Ông Fauci trước phiên điều trần của Thượng viện về bệnh SARS năm 2003. Ảnh: Getty Images

Theo thông báo ngày 22-8, Tiến sĩ Fauci kể từ tháng 12 sẽ không tiếp tục giữ chức Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia (NIAID) đã đảm nhiệm từ năm 1984, cũng như vị trí Trưởng Phòng thí nghiệm Ðiều hòa Miễn dịch của NIAID và Cố vấn Y tế chính ở Nhà Trắng. Trước thông tin này, Tổng thống Biden ca ngợi ông Fauci là một “công chức tận tụy” và gửi lời “cảm ơn sâu sắc nhất” tới quan chức hàng đầu quốc gia về bệnh truyền nhiễm. Ông Biden khẳng định nước Mỹ “kiên cường và khỏe mạnh hơn” là nhờ có ông Fauci.

Trong một chia sẻ, Tiến sĩ Fauci cho biết được dẫn dắt NIAID là “vinh dự của một đời người’’ và sau khi rời khỏi đây, ông sẽ tiếp tục hành trình cống hiến cho sức khỏe cộng đồng. “Tôi vẫn chưa nghỉ hưu. Tôi muốn dùng những kinh nghiệm có được để phát triển khoa học và sức khỏe cộng đồng, đồng thời truyền cảm hứng và cố vấn cho thế hệ lãnh đạo khoa học tiếp theo trong công tác chuẩn bị giúp thế giới đối mặt với các mối đe dọa bệnh truyền nhiễm trong tương lai” - trích lời ông Fauci.

Biểu tượng ngành dịch tễ Mỹ

Năm nay 81 tuổi, Tiến sĩ Fauci phục vụ dưới 7 đời tổng thống và là một trong số ít các nhà khoa học được công chúng Mỹ nhớ tên khi đóng vai trò đầu tàu ngành dịch tễ giúp chính phủ ứng phó các đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm mới nổi và tái phát từ những năm 1980. Trong số này có thể kể đến cuộc khủng hoảng sức khỏe do virus Tây sông Nile, các vụ tấn công khủng bố gây bệnh than, mối đe dọa từ bệnh cúm mùa hàng năm đến những biến chủng cúm gia cầm khác nhau, cùng thách thức từ virus Ebola, Zika và đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ mới.

Ðặc biệt đối với “căn bệnh thế kỷ” HIV/AIDS, ông Fauci là một trong số ít những người quyền lực ở Washington không hạ thấp hoặc phớt lờ căn bệnh chết người này ngay từ những ngày đầu tiên của đại dịch. Cách tiếp cận của ông đã góp phần thay đổi cách chính phủ, bệnh nhân và các nhà hoạt động tương tác với khoa học y khoa trong tiến trình tìm cách phát triển thuốc và thử nghiệm vaccine kiểm soát đại dịch AIDS. Ông cũng là nhân tố quan trọng trong Kế hoạch Khẩn cấp Cứu trợ AIDS trị giá hàng tỉ USD do chính quyền cựu Tổng thống George W. Bush thực hiện, cung cấp các loại thuốc chữa bệnh AIDS trên toàn cầu giúp cứu sống hàng triệu người.

Còn trong đại dịch COVID-19, các nhà khoa học tại NIAID dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Fauci đã ráo riết nghiên cứu vaccine chống SARS-CoV-2. Và, trong khoảng thời gian đáng kinh ngạc chưa đầy một năm, họ đã hợp tác với công ty dược phẩm Moderna để phát triển loại vaccine mRNA phòng COVID-19 với hiệu quả trên 90%.

Mục tiêu chỉ trích đảng phái

Sự nhạy bén về chính trị là yếu tố giúp ông Fauci có vị trí vững chắc trong 7 chính quyền tổng thống, bắt đầu từ thời Tổng thống Ronald Reagan. Không có nhà khoa học liên bang kỳ cựu nào khác trong thời hiện đại giữ vị trí hàng đầu trong nhiều năm như ông Fauci. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1988, ứng viên đảng Cộng hòa George H.W Bush thậm chí công khai ca ngợi và đưa ông Fauci vào danh sách những người mà mình ngưỡng mộ. Năm 2008, Tiến sĩ Fauci còn vinh dự nhận Huân chương Tự do của Tổng thống do Tổng thống Bush con trao tặng “vì quyết tâm và nỗ lực giúp những người khác sống lâu và khỏe mạnh hơn”.

Tuy nhiên, thách thức chính trị lớn nhất với Tiến sĩ Fauci bắt đầu xuất hiện khi ông làm việc dưới chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump. Kể từ đầu năm 2020, ông đặc biệt nổi tiếng và được nhiều người Mỹ tin cậy với tư cách là gương mặt đại diện cho phản ứng của chính phủ đối với đại dịch COVID-19. Nhưng khi đại dịch ngày càng trầm trọng, ông Fauci theo đó cũng trở thành chủ đề của các cuộc tấn công đảng phái vì bất đồng với Nhà Trắng và giới lập pháp đảng Cộng hòa về các biện pháp
chống dịch.

Mặc dù bị Nhà Trắng cho “ra rìa”, ông Fauci vẫn không dao động và tiếp tục công khai ủng hộ việc cách ly xã hội và đeo khẩu trang ở những nơi công cộng trước khi vaccine COVID-19 được triển khai. Sự kiên định của Tiến sĩ Fauci đã thu hút lượng lớn ủng hộ từ những người cam kết chống COVID-19 dựa trên cơ sở khoa học. Nhưng điều này cũng khiến ông trở thành tâm điểm trút giận của một số người Mỹ coi những hướng dẫn sức khỏe cộng đồng là xâm phạm quyền tự do cá nhân, thậm chí là đối tượng của các cuộc tấn công chính trị và nhiều mối đe dọa nguy hiểm.

Trên cương vị chuyên gia dịch tễ hàng đầu nước Mỹ, ông Anthony Fauci là người được trả lương cao nhất Chính phủ Mỹ, thậm chí cao hơn lương tổng thống khoảng 17.000USD. Theo dữ liệu của Forbes công bố, ông Fauci đã nhận được khoản tiền lương 417.608USD trong năm 2019, trong khi mức lương của Tổng thống Mỹ là 400.000USD.