DUY KHÔI

Cứ mỗi đợt thực hiện quy trình xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân (NSND), Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT), dư luận lại râm ran về nhiều nghệ sĩ "bị rớt". Ðiều bất cập đáng nói là, phần nhiều nghệ sĩ "bị rớt", theo công chúng và đồng nghiệp, họ lại là những người rất xứng đáng.

NSƯT Lê Thiện. Ảnh: ngoisao.net

Câu chuyện này có thêm tình tiết mới khi Sở Văn hóa - Thể thao TP Hồ Chí Minh vừa kiến nghị cơ quan có thẩm quyền "phúc khảo" một số hồ sơ đề nghị phong tặng danh hiệu NSND bị hội đồng chuyên ngành cấp nhà nước "đánh rớt". Họ là những NSƯT như Lê Thiện, Thoại Mỹ, Linh Hiền, Ngọc Khanh, Quốc Cơ, Quốc Nghiệp... Nguyên nhân hồ sơ của những nghệ sĩ này không vượt qua hội đồng chuyên ngành cấp nhà nước là vì thiếu giải thưởng hoặc thâm niên nghề nghiệp.

Với những trường hợp thiếu giải thưởng, họ là những nghệ sĩ thâm niên, nổi tiếng trong các lĩnh vực: cải lương (Lê Thiện, Thoại Mỹ, Thanh Nguyệt...), hát bội (Ngọc Khanh, Linh Hiền...)... Riêng trường hợp anh em nghệ sĩ xiếc họ Giang: Quốc Cơ - Quốc Nghiệp, họ trượt do không đủ thâm niên làm nghề.

Không phải lần đầu, những nguyên nhân đánh rớt danh hiệu nghệ sĩ trong mỗi lần xét tặng này đã được nói rất nhiều lần, nhưng dường như đâu lại vào đấy. Còn nhớ trước đây, những trường hợp các hồ sơ phong tặng danh hiệu nghệ sĩ như Ngọc Giàu, Lệ Thủy, Minh Vương, Giang Châu, Thanh Tuấn... cũng phải đặc cách phong tặng danh hiệu NSND vì thiếu giải thưởng. Vừa buồn vừa mừng, mừng vì các nghệ sĩ được trao danh hiệu mà mình xứng đáng có được, buồn vì họ lại mang chữ "đặc cách" trong mối tương quan với các nghệ sĩ trẻ hậu bối nhưng được trao "suôn sẻ".

Các trường hợp trượt danh hiệu NSND đợt này cũng vậy, chỉ nghe tên thôi, ai cũng công nhận họ rất xứng đáng, việc họ không có tên trong danh sách trình hội đồng cấp nhà nước gây bức xúc cho nhiều người. Ðơn cử như NSƯT Lê Thiện, sau gần 70 năm làm nghề, từng là lãnh đạo các đoàn cải lương lớn, đào tạo, truyền nghề biết bao thế hệ nghệ sĩ, để đời bao nhiêu vai diễn, lại có nhiều đóng góp cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc... thử hỏi, bà có xứng đáng với danh hiệu NSND không?

Còn với Quốc Cơ - Quốc Nghiệp, nguyên nhân thiếu thâm niên cũng rất không thỏa đáng so với những cống hiến của họ. Anh em họ đã mang vinh quang về cho Tổ quốc bằng những màn xác lập kỷ lục đỉnh cao, mang hình ảnh xiếc Việt Nam ra thế giới thì liệu việc thiếu một vài năm làm nghề mà đánh trượt họ có quá cứng nhắc? Ðó là chưa nói, xiếc, múa là những nghề có tuổi làm nghề rất ngắn do cơ, xương, khớp sẽ lão hóa theo thời gian. Ðang lúc họ còn phong độ, việc "đặc cách" để họ phát huy tài năng nghề nghiệp hơn nữa xứng đáng lắm chứ.

Giải thưởng, thâm niên, chuyện tưởng cũ nhưng vẫn còn làm buồn lòng nhiều người hoài nếu không có những quy định thỏa đáng, những sự uyển chuyển, linh động trong quy trình xét tặng. Cứ buộc những nghệ sĩ 60, 70 năm làm nghề có giải thưởng là chuyện không thể nào! Tài năng và sự cống hiến của họ không phải chỉ ở giải thưởng mà nên được ghi nhận ở sức lan tỏa giá trị nghệ thuật trong lòng công chúng, tên tuổi và tài năng của họ trong lòng người mộ điệu.