Theo Hãng tin AP, không ai thiệt mạng trong vụ tấn công trên. Giới chức trách cho biết tất cả 13 kẻ xâm nhập đều đã bị bắt và sẽ bị buộc tội khủng bố.

Ngay sau khi xảy ra vụ việc trên, Tổng thống Noboa đã ban bố một sắc lệnh hành pháp liệt 20 băng nhóm buôn bán ma túy hoạt động ở Ecuador là tổ chức khủng bố và chỉ thị các lực lượng vũ trang thực thi các chiến dịch quân sự theo luật nhân đạo quốc tế nhằm triệt phá các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia hoạt động ở nước này.

Giới chức trách không tiết lộ ai đứng sau vụ việc tại TC hoặc một loạt cuộc tấn công làm rung chuyển quốc gia Nam Mỹ thời gian gần đây, bao gồm vụ nổ gần nhà của chủ tịch Tòa án Tư pháp Quốc gia và vụ bắt cóc 4 cảnh sát. Tuy nhiên, những vụ này xảy ra sau cuộc vượt ngục của 2 thủ lĩnh băng đảng buôn bán ma túy mạnh nhất ở Ecuador.

Thủ lĩnh Adolfo Macías mang biệt danh “Fito” của băng đảng Los Choneros đã biến mất khỏi phòng giam hôm 7-1. Đến ngày 9-1, thủ lĩnh Fabricio Colón Pico của băng đảng Los Lobos được phát hiện trốn thoát khỏi một nhà tù ở thị trấn Riobamba.

Tổng thống Noboa hôm 8-1 đã ban bố tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc trong 60 ngày, yêu cầu triển khai lực lượng vũ trang làm nhiệm vụ trên đường phố và tại các nhà tù, cũng như áp đặt lệnh giới nghiêm từ 23h00 tối hôm trước đến 5h00 sáng hôm sau. Nhà lãnh đạo 36 tuổi khẳng định sẽ “không đàm phán với những kẻ khủng bố cho đến khi mang lại hòa bình cho tất cả người dân Ecuador”.

Đòn trả đũa của các băng nhóm?

Tổng thống Noboa nhậm chức tháng 11 năm ngoái với cam kết ngăn chặn tình trạng bạo lực. Ông cũng hứa thành lập một đơn vị tình báo mới, cung cấp thêm nhiều vũ khí cho lực lượng an ninh, trong một kế hoạch tiêu tốn 800 triệu USD để chống lại các băng nhóm tội phạm.

Theo Tổng thống Noboa, các cuộc nổi dậy hiện nay dường như là để trả đũa cho hành động của ông nhằm “tái chiếm quyền kiểm soát” các nhà tù. Một phần tư trong số 36 nhà tù tại Ecuador hiện nay thuộc quyền kiểm soát của các băng nhóm tội phạm và họ sử dụng nhà tù để làm trụ sở và trung tâm tuyển mộ.

Giới phân tích nhận định trong khi các băng nhóm ở Ecuador từng ám sát một ứng viên tổng thống và đánh bom xe trước các tòa nhà chính phủ, thì sự cố tại Đài TC đã đánh dấu một đỉnh điểm mới về tình trạng bạo lực ở đất nước gần 20 triệu dân này.

Tội phạm có nhiều vũ khí hơn cảnh sát

Ecuador là một trong những quốc gia yên bình nhất ở Mỹ Latinh cho đến hơn 3 năm trước, khi các loại tội phạm từ sát thủ chuyên nghiệp, kẻ bắt cóc, tống tiền cho tới những đối tượng trộm cướp vặt… xuất hiện ngày càng nhiều trong các khu dân cư tương đối giàu có và tầng lớp lao động. Các băng đảng Mexico và Colombia đã định cư tại các thành phố ven biển như Guayaquil và giành phần lớn các hoạt động vận chuyển cocaine từ Peru và Colombia đến các nước khác. Ecuador nằm giữa Peru và Colombia, hai quốc gia sản xuất cocaine lớn nhất thế giới.

Các băng nhóm tranh giành quyền kiểm soát đường phố, nhà tù và các tuyến đường vận chuyển ma túy đến Thái Bình Dương. Kho bạc nhà nước ngày càng cạn kiệt, đấu đá chính trị nội bộ, tham nhũng và nợ nần chồng chất đã tạo ra khoảng trống tài trợ trong các chương trình xã hội và thực thi pháp luật. Đại dịch COVID-19 đã khiến trẻ em rơi vào cảnh đói ăn và người lớn thất nghiệp trở thành đối tượng dễ dụ dỗ làm tay sai của các nhóm tội phạm.

Theo Rob Peralta, cựu thành viên của đơn vị tình báo Cảnh sát Quốc gia, các băng đảng Mexico đã xuất hiện ở Ecuador kể từ năm 2000. Nhưng trong vài năm qua, các nhóm tội phạm này đã giành được nhiều ảnh hưởng hơn tại đây nhờ được các băng đảng địa phương trao quyền và hiện nay họ có nhiều vũ khí hơn cả cảnh sát.

Các sĩ quan thực thi pháp luật không được trang bị vũ khí, không được chuẩn bị đủ kỹ năng và trả lương thấp không dám vào những khu vực có nhiều tội phạm. Cảnh sát trên khắp Ecuador đi tuần tra với áo chống đạn đã lỗi thời và tình trạng thiếu đạn dược không được giải quyết cho đến gần đây. Người dân ở một số khu phố đã phải góp tiền mua xăng cho xe cảnh sát.

Kết quả là tỷ lệ giết người ở Ecuador tăng gấp 4 lần từ năm 2018-2022, trong khi năm ngoái trở thành năm bạo lực nhất với hơn 7.800 vụ giết người và con số kỷ lục 220 tấn ma túy bị thu giữ.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)